Naaba Asigir Abugrago Azoka II

Ba da dʋ’a Asigri Abugrago Azoka II nɛ yʋʋm tusir, kͻbiswai nε pisnaasi (1940) la ni bε Bͻk bɛ Upper East Region la. O saam yʋ'ʋr da anε Naba ABugrago Azoka I onε da an Bͻk Na’ab la, ka o ma yʋ'ʋr aan Abambil.

On Pin’il si'em

Asigri Abugrago Azoka da pin’ili o bεllim bεnε Adamͻŋsaan bε Pusiga Distirik sʋ’ʋlim n ti paae yʋʋm piinε anii ka lεbi kuli o saam san’an Bawku.

On da an Na’ab dakͻͻnr la

On da an yʋʋm piinε anii la, Azoka II da baŋ ye o tʋm tʋʋmkanε pa’al ye o anε Bͻk Na’abiig ka an onε na ti lieb Kusaug, Bͻk sʋ’ʋlim bεn wʋsa Na’ab. On da aan o saam bikpεεm laa, o da fεndigi lεb Na’ayin la ye o zamis Na’am tʋʋma, ka tʋmi o na’abiig tʋʋma ka mε baŋ Kusamalima sʋ’ʋŋa.

Pʋ’adiir

Zug-raan da mͻrnε pʋ’ab piiga (10), ka babatan’ maal ka’alim. O da dii o pʋ’akpεεm lanε yʋʋm tusir, kͻbiswai nε pisyuobʋ la saŋa. O mͻrnε biis pisi (20) nε yaas pisnu (50). O anε onε tʋmi o tʋʋmkanε pa’al ye o anε saam sʋ’ʋŋa, ka mͻͻd ye o biis la wʋsa keŋ sakuri lalig. O sʋŋi o biis sʋ’ʋŋa saŋa wʋsa la’an nε o sʋ’ʋlim dim sakur nyͻͻdi an si’em.

O tʋʋma yεla

Kuob nε gʋ’ʋli an tʋʋmkpεŋ kanε ka Zug-raan nͻki maali o tʋʋmkpεŋ, diisidi o yidaim ka mε kuosidi paamid ligidi. Yʋʋm tusir, kͻbiswai nε pisnii (1980) nε yʋʋm tusir kͻbiswai nε pisnii nε atan (1983) la sʋʋgʋn, o da keŋi Ejura bε Ashanti Region sʋ’ʋlim la. Amaa, o saami da maal ka’alim yʋʋm tusir, kͻbiswai nε pisnii nε atan (1983) la ni, o da fεndigi lεb Bͻk na.

Na’am diisʋg

Yʋʋm tusir, kͻbiswai nε pinii nε atan (1983) la ni ka ba da diis Azoka II ye o an gbandaan, o saam kum nya’aŋ. O gban’am-mεŋ, tuon gaadʋg ya’am nε o siem-mεŋ sankanε ka o an gbandaan la da ta’as ka o da an anε nar ye ba diis o na’am ka o lieb Kusaug sʋ’ʋlim wʋsa Na’atita’ar. O buudi, Wiid dim da gaŋ o ka banε diisid na’am la wʋsa mε siaki tis o.

Yʋʋm tusir, kͻbiswai nε pinii nε anaasi nwadisa Anaasi la dabpisi nε anaasi daar (24^th April, 1984) ka ba da diis o Bͻk na’ab ka tis o yʋ’ʋr ye Asigir ka di pa’al ye sasʋŋ na ni sεnkan ka zʋʋd maal bεdigʋ.

Kusaug sʋ’ʋlim nam la bεdigʋ da siaki o na’am diisʋg la.

Tuongat tʋʋma

1.      Onε an Zugraani tis Kusaug Traditional Council.

2.      O da an zugraan tis Upper East Regional House of Chiefs.

3.      O paas National House of Chiefs ni ka mε paasi tʋm lʋga bεdigʋ ni’.

4.      O da di’e ya’an piini kanε pa’al ye Ghana wʋsa onε an Na’akanε zanli o sʋ’ʋlim sʋ’ʋŋa ka lεm mͻr temmaalʋgʋ kεn o teŋin na ya’as yʋʋm tusa ayi nε pisi nε ayi (2022) la ni.

5.      Onε pin’il Bawku Na’aba Endowment Fund sʋŋid sakur biis banε mi’ gbaʋŋ ka lεε an nͻŋ dim.

6.      Onε da sie sʋl yi niigi anaasi lεbisi ayi, ye di sʋŋ ka pʋ’adiir zi’en ka mε sie nͻŋgbanwa’ar.

7.      O sʋŋi kε ka gbaʋŋ zamisʋg keŋ tuon dͻlisid on da kε ka ba mε Tempane Senior High School dinε bε Tεmpaan la nε Kusanaba Vocational Training Institute dinε bε Kusanab sʋ’ʋlim la.

8.      Onε zi’el nͻͻr ye ba da nwε’ dεk kʋʋrinε ye di sʋŋ ka Kusamalima keŋ tuon.

9.      Onε da pin’ili kε ka ba yʋ’ʋn diisid pʋ’ana’anam Kusaʋg sʋ’ʋlim.

10.  Onε da pin’il Samampiid malʋŋ la ka di lieb malʋŋ kanε ka ba maan Kusaug.

11.  Onε kε ka sumbʋgʋm nε nͻͻryinne bε Kusaʋg sʋ’ʋlim.