Wina'am Gbauŋ:Nɔnaar Paal:Mateo

Gospel of Matthew

Gospel, book of the Bible

Part of	New Testament, canonical Gospels, Tetraevangelion
Native label	Εὐαγγέλιον κατὰ Μαθθαίον
Short name	Mt, Matth, Мт
Title	εὐαγγέλιον κατὰ Μαθθαῖον
Named after	Matthew the Apostle
Derivative work	Flight into Egypt, The Gospel According to St. Matthew, With God, all things are possible, Christ Appears to the Three Marys, The Visual Bible: Matthew
Genre	Gospel
Author	Matthew the Apostle
Depicts	Blood curse
Copyright status	public domain
Entry in abbreviations table	Matthew
Stack Exchange tag	https://hermeneutics.stackexchange.com/tags/matthew, https://christianity.stackexchange.com/questions/tagged/gospel-of-matthew

Gbauŋ nwa' yɛla

Mateo da sɔb labasʋŋ gbauŋ nwa' ye o kɛ ka nidib baŋ ye Yesu an faangid onɛ ka Wina'am da kaanb ye o na tʋm o na ka o faaɛn o nidib la. O pa'al ye Wina'am nɔdi'esidibi da sɔb gbauŋ kʋdigin ye Yesu na kɛn dunia ni na la sid niŋ amɛŋa. O yɛl Yesu du'am nɛ o nyɔvʋr bɛllim nɛ on da kpi ka lɛn vʋ'ʋg kumin si'em la yɛla. O pa'al ye nɛ' anɛ labasʋŋ ka li ka'anɛ Jew dim ma'aa din nɛ amaa dunia la wʋsa din. O pa'al suoya kɔn'ɔb-kɔn'ɔb banɛ ka Yesu da mɔri pa'an nidib. Banɛ an yɛlkpana anu bama: (1) O zuor zug labaar linɛ daa pa'an Wina'am na'am nɛ nidib bɛllim yɛla la (Zut anu paae zut ayɔpɔi); (2) On daa pa'al o nya'andɔlib pii nɛ ayi' la on ye o tʋmi ba ka ba keŋ mɔɔl labasʋŋ la yɛla si'em (Zug piiga); (3) Siilima banɛ pa'an Arezana na'am la yɛla (Zug pii nɛ atan'); (4) Nya'andɔl yɛla pa'alʋg (Zug pii nɛ anii); (5) Dunia naar yɛla pa'alʋg (Zut pisi nɛ anaasi paae zut pisi nɛ anu.)

Zug 1

Yesu Kristo yaanam la yɛla

(Luk 3:23-38) 1 Nɛ'ɛŋa an Yesu onɛ an David yaaŋ, ka an Abraham yaaŋ la yaanam yɛla.

2 Abraham da du'a Isaak. Ka Isaak du'a Jakob. Ka Jakob du'a Juda, nɛ o bieyanam nɛ o pitib.

3 Ka Juda du'a Perez nɛ Zera, ka ba ma yʋ'ʋr an Tama. Ka Perez du'a Heziron. Ka Heziron du'a Ram.

4 Ka Ram du'a Aminadab. Ka Aminadab du'a Nason. Ka Nason du'a Salmon.

5 Ka Salmon du'a Boaz, ka Rahab aan o ma. Ka Boaz du'a Obɛd ka Ruf aan o ma. Ka Obɛd du'a Jese.

6 Ka Jese du'a na'ab David. Ka David du'a Solomon. O ma da anɛ Uria pu'a.

7 Ka Solomon du'a Rehoboam. Ka Rehoboam du'a Abija. Ka Abija du'a Asa.

8 Ka Asa du'a Jehosafat. Ka Jehosafat du'a Joram. Ka Joram du'a Uzia.

9 Ka Uzia du'a Jotam. Ka Jotam du'a Ahaz. Ka Ahaz du'a Hezekia.

10 Ka Hezekia du'a Manase. Ka Manase du'a Amos. Ka Amos du'a Josia.

11 Ka Josia du'a Jekonia nɛ bisieba. Saŋkan la ka ba gban'e Israel dimi mɔri ba keŋ Babilon teŋin la.

12 Ka ban keŋ Babilon la, li nya'aŋ, ka Jekonia du'a Sealtiel. Ka Sealtiel du'a Zerubabɛl.

13 Ka Zerubabɛl du'a Abiud. Ka Abiud du'a Eliakim. Ka Eliakim du'a Azor.

14 Ka Azor du'a Zadok. Ka Zadok du'a Akim. Ka Akim du'a Eliud.

15 Ka Eliud du'a Eleazar. Ka Eleazar du'a Matan. Ka Matan du'a Jakob.

16 Ka Jakob du'a Josef, Mɛɛri sid, onɛ da an Yesu onɛ ka ba buon Kristo la ma.

17      Nɛ'ɛŋa pa'al ye Abraham n ti paae David anɛ yaanam kɔn'ɔb-kɔn'ɔb pii nɛ anaasi. Ka David n ti paae saŋkan ka ba mɔr Israel dimi keŋ Babilon la anɛ yaanam kɔn'ɔb-kɔn'ɔb pii nɛ anaasi. Ka saŋkanɛ ka ba mɔri ba keŋ Babilon la ti paae Kristo du'am la da anɛ yaanam kɔn'ɔb-kɔn'ɔb pii nɛ anaasi.

Yesu Kristo du'am yɛla

(Luk 2:1-7)

18      Yesu Kristo du'am da anɛ nwa'. O ma Mɛɛri da anɛ Josef pu'a-ɛliŋ. Ka Josef n da nam pʋ baŋ o la, ba nyɛ ka o mɔr pʋʋg linɛ an Wina'am Siig Kasi la din.

19 Ka o sid Josef n da an sida sɔb ka pʋ bɔɔd ye o diis Mɛɛri nyan nidibin la zug, o da gban'e o pʋtɛn'ɛrin ye o su'a bas Mɛɛri.

20 On da tɛn'ɛsid yɛlbama o sʋʋnrin la, ka Zugsɔb maliak kɛɛn o san'an zaansʋŋin na. Ka maliak la yɛl o ye, “Josef, David yaaŋa, da kɛ ka dabiem kpɛn'ɛf nɛ fʋn na di'e Mɛɛri ka o aan fʋ pu'a, bɔzugɔ bikanɛ pʋʋg ka o mɔr la, anɛ Wina'am Siig Kasi la din.

21 O na du'a biribiŋ, ka fʋ na pʋd o yʋ'ʋr ye Yesu, bɔzugɔ o na faaɛn o nidibi ba tʋʋmbɛ'ɛdin.”

22 Yɛlbama wʋsa da niŋnɛ ye Zugsɔb la da kɛ ka o nɔdi'esidib yɛl si'el la niŋ amɛŋa ye,

23† “Gɔsima, pu'a kanɛ zi' dau la na tʋk pʋʋgʋ du'a biribiŋ, ka ba na pʋd o yʋ'ʋr ye, ‘Immanuel’, ka li gbin an ye, ‘Wina'am bɛ nɛ ti.’”

24 Ka Josef nie gbɛɛmini niŋ wʋʋ Zugsɔb maliak la yɛl o si'em la, ka pi'e o pu'a kul.

25 Amaa o da pʋ baŋ o, hali ka o ti du'a biribiŋ la. Ka o pʋd biig la yʋ'ʋr Yesu.

Zug 2

Baŋidibi naan ya-nya'aŋi kena kaae Yesu la

1 Ba da du'a Yesu nɛ Betilehem teŋin linɛ bɛ Juda sʋ'ʋlimin la, Na'ab

Herod n da an na'ab saŋsi'a la. Ka dap banɛ an baŋidib yi ya-nya'aŋi kɛn Jerusalem na

2 bu'osid ye, “Onɛ ka ba du'a ye o niŋ Jew dim na'ab la bɛ yaanɛ? Bɔzugɔ ti nyɛ nɛ o nwadbil ya-nya'aŋ, linzug ka ti kena ye ti pʋ'ʋs o.”

3 Na'ab Herod n da wʋm ala la, ka li pak on nɛ Jerusalem dim wʋsa.

4 Ka o buol Wina'am maanmaannib kpɛɛmnam nɛ gbauŋmi'idibi bu'osi ba wʋsa ye, “Yaanɛ ka ba na ti du'a Kristo la?”

5 Ka ba yɛl o ye, “Betilehem teŋin linɛ bɛ Juda sʋ'ʋlimin la, bɔzugɔ Wina'am nɔdi'esidib la da sɔbnɛ ala ye,

6 “‘Fʋn Betilehem kanɛ bɛ Juda sʋ'ʋlimin la, kɛlisim!

Fʋ anɛ tembil Juda tɛɛns wʋsa sʋʋgin,

amaa fʋ ni ka m ye m gaŋ sɔ'

ka o na gɔs Israel teŋ la ka sʋ'oe li.’”

7 Ka Na'ab Herod su'a buol baŋidib la bu'osi ba saŋa kan ka nwadbil la daa nie.

8 Ka yɛli ba ye, “Kemi Betilehem iee sʋ'ʋŋa, ka ya ya'a nyɛ biig la, yanam lɛb na ka m baŋ, ka mam mɛ na keŋ pʋ'ʋs o.”

9 Ka ban wʋm Na'ab la yɛl si'em la, ba duoe gaad. Ka nwadbil kanɛ ka ba daa nyɛ ya-nya'aŋ la, gaadi ba tuon hali paae zi'en biig la bɛ zin'isi'a la.

10 Ban nyɛ nwadbil la, ka ba sʋnya ma'ae. Ka ba maal sumalisim.

11 Ban kpɛn' yin la nyɛ biig la nɛ o ma Mɛɛri la, ba igin teŋin pʋ'ʋs o, ka yidigi ba piini tis o, li da anɛ sanlima nɛ frankinsens nɛ mir.

12 Ka Wina'am sa'ali ba zaansʋŋ pʋʋgin ye ba da lɛn lɛb Na'ab Herod

san'anɛ. Alazug ka ba luaki lɛbi kuli ba mɛŋ teŋin.

Josef nɛ o yidim zɔɔ keŋ Egipt teŋin

13      Baŋidib la yii gaad la, ka Zugsɔb maliak nie o mɛŋi pa'al Josef zaansʋŋin ka yɛl o ye, “Duom zaŋ biig la nɛ o ma zɔɔ keŋ Egipt teŋin. Zin'inim ani ti paae saŋkanɛ ka m na yɛlif ka fʋ lɛb na, bɔzugɔ Na'ab Herod ieed biig la nɛ ye o kʋʋ o.”

14      Ka Josef duoe yʋ'ʋŋʋ zaŋ biig la nɛ o ma keŋ Egipt teŋin

15 zin'in anina hali ka Herod ti kpi. Linɛ kɛ ka Zugsɔb la da pian' si'eli dɔlis o nɔdi'esidib san'an la niŋ amɛŋa ye, “M buoli m biribiŋi yi Egipt teŋin na.

Na'ab Herod n kɛ ka ba kʋ biis la yɛla

16   Na'ab Herod n da baŋ ye baŋidib nwa' zam o nɛ la, o sʋnf da pɛlignɛ hali. Ka o tʋm ye ba kʋ biribis banɛ bɛ Betilehem nɛ tɛɛns banɛ kpi'e anina la; banɛ an yʋma ayi' bɛɛ banɛ pʋ paae ala wʋsa, nwɛnɛ on bu'os baŋidib la baŋ saŋa la si'em la.

17   Ala Ka Wina'am nɔdi'es Jeremia da yɛl si'em la niŋ amɛŋa ye,

18   “Ba wʋm sɔ' kʋkɔr Rama teŋin, ka o kaasid ka fabin.

Li anɛ Rakɛl n kaasid o biis la yɛla, ka pʋ siakid bɛliŋɔ bɔzugɔ o biis kae.”

Ban yi Egipt n lɛb na la yɛla

19   Na'ab Herod kum la nya'aŋ, ka Zugsɔb maliak daa nie o mɛŋi pa'al Josef zaansʋŋin, Egipt teŋin, yɛl o ye,

20 “Duom zaŋ biig la nɛ o maa lɛb Israel teŋin, bɔzugɔ banɛ da ieed biig la ye ba kʋ o la, kpiya.”

21 Ka o duoe zaŋ biig la nɛ o maa kul Israel teŋin.

22 Amaa Josef n da wʋm ye Akelaus dii o ba' Herod na'am Juda teŋin la, o da zɔtnɛ dabiem nɛ on na keŋ anina. Ka Wina'am da nie pa'al o zaansʋŋin ka o yii anina keŋ Galile sʋ'ʋlimin

23 zin'in Nazaret teŋin. Ala ka Wina'am nɔdi'esidib la da yɛl si'em la niŋ amɛŋa ye ba na buol o ye Nazaret teŋ nid.

Zug 3

Joon onɛ sʋʋd nidib Wina'am ku'om la mɔɔn

(Mak 1:1-8; Luk 3:1-8; Jon 1:19-28)

1 Saŋkan la ka Joon onɛ sʋʋd nidib Wina'am ku'om la da keŋ Juda mɔɔgini mɔɔnnɛ

2 yɛt ye, “Tiakimi ya sʋnya ka bas tʋʋmbɛ'ɛd; ka Wina'am na'am la li'elnɛ.”

3 Wina'am nɔdi'es onɛ ka ba buon Azaya la da sɔbi yɛl Joon yɛla ye,

“Sɔ' bɛ mɔɔgini mɔɔn ye,

‘Maalimi suori tis Zugsɔb la;

maalim suoraug sappi

mɔɔgin la

tisi ti Wina'am la.’”

4 Joon da yɛnɛ fukanɛ ka ba maal nɛ yʋgʋm kɔnbid, ka nɔk gbauŋ sɛnbidiŋi lɔɔ o siaa. Ka o diib da anɛ na'azɔmnam nɛ siind.

5 Nidib da yi Jerusalem nɛ Juda sʋ'ʋlim wʋsa nɛ tɛɛns banɛ kpi'e Joodan mu'ar la wʋsa kɛɛn o san'an na,

6 ka pɛligi ba pʋʋgʋ yɛl o ba tʋʋmbɛ'ɛd. Ka o sʋʋ ba Wina'am ku'om Joodan mu'arin la.

7 Ka on nyɛ ka Farisii dim nɛ Sadusii dim bɛdegʋ kenna ye o sʋʋ ba Wina'am ku'om la, o yɛli ba ye, “Yanam banɛ nwɛnɛ wiigi nwa', anɔ'ɔnɛ yɛli ya ye ya zɔm yi Wina'am sʋnpɛɛn linɛ kenna la ni?

8 Tʋmmi tʋʋm banɛ pa'an ye ya tiaki ya sʋnya

9 ka da tɛn'ɛsid ye, Abraham anɛ ya yaaba. M yɛti ya ye, Wina'am tun'e zaŋ kuga nwa' maal yaasi tis Abraham.

10 Nannanna lieŋ bɛ tiis gbinnin. Ka tikan wʋsa pʋ wal walsʋmaa, ba na nwaasi lɔb bugumin.

11 “Man sʋʋdi ya Wina'am ku'om, ka li pa'al ye ya tiakya. Amaa onɛ dɔl mam nya'aŋ la mɔr paŋi gati m. Ka m pʋ nar nɛ mam na zanl o ta'adaa. On na sʋʋ ya nɛ Wina'am Siig Kasi nɛ bugum.

12 O zanl nwam kanɛ yɛligid ki o nu'ugin ka na yɛlig ki linɛ bɛ zieŋin la, ka na vaae ki bielim la su bʋʋrin, ka nyu'oe udug la nɛ bugum linɛ pʋ kpiisida.”

Joon sʋ Yesu Wina'am ku'om

(Mak 1:9-11; Luk 3:21-22)

13 Ka Yesu yi Galile kɛn Joodan mu'arin na ye Joon sʋʋ o Wina'am ku'om.

14 Ka Joon zan'as ka yɛl ye, “Li sʋm ye fʋnɛ na sʋ man Wina'am ku'om la, ka fʋ lɛn ken man san'an naa?”

15      Ka Yesu lɛbisi yɛl o ye, “Kɛl ka ti siaki niŋ ala nannanna, bɔzugɔ li

sʋ'ʋm ye ti tʋm Wina'am bɔɔd si'em la wʋsa.” Ka Joon siak.

16      On sʋʋ o Wina'am ku'om naae ka o dʋ ku'om gbɛog la, ka nyɛ ka arezana yɔ'ɔg. Ka o nyɛ Wina'am Siig Kasi ka o sigid na nwɛnɛ dawan nɛ zuon o zugin.

17 Ka kʋkɔr yi arezana ni na yɛl ye, “Oŋa an mam binɔŋir, ka m nini tig o hali pamm.”

Zug 4

Sʋntaana n daa mak Yesu la yɛla

(Mak 1:12-13; Luk 4:1-13)

1 Ani ka Wina'am Siig Kasi la mɔr Yesu n keŋ mɔɔgin, ka Sʋntaana mak o.

2 Ka o lɔ nɔɔr dabisa pisnaasi yʋ'ʋŋ nɛ nintaŋ wʋsa. Ka o kɔ'ɔm zabid.

3 Ka Sʋntaana kɛɛn o san'an na, ka yɛl o ye, “Fʋ ya'a anɛ Wina'am Biig, fʋn yɛlim kuga nwa' ye ba kilim diib.”

4  Ka Yesu lɛbis ye, “Li sɔb Wina'am gbauŋʋn ye, ‘Ninsaal pʋ vʋe diib

yɛla ma'aanɛ, amaa o vʋe nɛ pian'akanɛ wʋsa yit Wina'am nɔɔrin na.’”

5  Ka Sʋntaana mɔr Yesu n kpɛn' teŋ sʋŋ (linɛ an Jerusalem) la dʋ Wina'am Pʋ'ʋsim Yin la zug,

6 ka yɛl o ye, “Fʋ ya'a anɛ Wina'am Biig, fʋn basimi fʋ mɛŋi lu teŋin, bɔzugɔ li sɔbnɛ ye,

“‘Wina'am na tis o maliaknam nɔɔr ye ba mɔri fʋ ba nu'usin hali ka fʋ kʋ tu'ugi fʋ nɔbir nɛ kugirɛ.’”

7  Ka Yesu yɛl o ye, “Li mɛ sɔbnɛ ye, ‘Mid ka fʋ mak Zugsɔb fʋ Wina'am.’”

8   Ka Sʋntaana mɔr Yesu ya'asi dʋ zuotita'ar zugʋ pa'al o dunia sʋ'ʋlim wʋsa nɛ li paŋ,

9 ka yɛl o ye, “Fʋ ya'a siaki igini zun'e man, m na tisif nwa' wʋsa.”

10   Ka Yesu yɛl Sʋntaana ye, “Kem sa, li sɔbnɛ ye, ‘Wina'am gʋllim ka

fʋ na siaki zun'e o, ka tʋm tis o.’”

11  Ka Sʋntaana bas Yesu ka keŋ. Ka maliaknam kena sʋŋ o.

Yesu pin'il o tʋʋma Galile sʋ'ʋlimin la yɛla

(Mak 1:14-15; Luk 4:14-15)

12      Yesu da wʋm ye ba gban'e Joon n kpɛn'ɛs sanrega la, o da lɛb Galile sʋ'ʋlimin.

13 O da yi Nazaret n keŋ Kapeenum teŋin linɛ kpi'e Galile mu'ar nɔɔrin, Zebulun nɛ Naftali yaas teŋin la.

14 Nɛ'ɛŋa da niŋnɛ ye Wina'am nɔdi'es Azaya n da yɛl si'el la lieb amɛŋa ye,

15 “Zebulun nɛ Naftali nidiba; nimbanɛ bɛ buudi banɛ ka' Israel dima ka bɛ Galile sʋ'ʋlimin, nɛ Atɛuk suoraug la baba nɛ Joodan gbɛog zin'isin la.

16 Nimbanɛ da bɛ likin la, yʋ'ʋn nyɛ nɛɛsim tita'ar.

Nɛɛsim la nie tis nimbanɛ bɛ teŋ kanɛ an lik ka nwɛnɛ kum teŋ la ni.”

17 Saŋkan la ka Yesu daa mɔɔn ye, “Tiakim ka basi ya tʋʋmbɛ'ɛd,

bɔzugɔ Wina'am na'am la li'elnɛ.”

Yesu buol ziiŋgban'adib la yɛla

(Mak 1:16-20; Luk 5:1-11)

18 Yesu da kɛn Galile mu'ar nɔɔrin ka nyɛ Simon onɛ ka ba buon Pita la nɛ o ba'abiig Andrew, ka ba lɔbid sau, bɔzugɔ li da anɛ ba nu'ug tʋʋm.

19 Ka Yesu yɛli ba ye, “Kemi na dɔl man ka m na pa'ali ya suokanɛ ka ya na kɛ ka nidib dɔl man, wʋʋ ziiŋgban'adibi gban'ad zimi si'em la.”

20 Ka ba kpɛm basi ba zimi la'ad la, ka dɔl o.

21 Ka on gaad tuon la, o nyɛ nidib ayi' ya'as banɛ an Zebedee biis. Ka ba yʋda buon Jemes nɛ Joon. Ka ban nɛ ba saam Zebedee bɛ anrʋŋʋn maannɛ ba zimi la'ad, ka Yesu buoli ba.

22 Ka ba kpɛm bas anrʋŋ la nɛ ba saam ka dɔl o.

Yesu n tʋm si'el la yɛla

(Luk 6:17-19)

23 Yesu da giligid Galile sʋ'ʋlim wʋsa kpɛn'ɛd la'asʋg dɔɔdin mɔɔn Wina'am sʋ'ʋlim labaar ka ti'ebid nidibi ba ban'as buudi wʋsa.

24 Ka o labaar tiig Siriya tɛɛns wʋsa, ka ba mɔr banɛ bɛn'ɛd wiim nɛ li buudi wʋsa kɛɛn o san'an na; banɛ ka ba niŋgbina zabid hali nɛ banɛ ka kikiris dɔlli ba nɛ kpisiŋkpi'ir dim nɛ pɔnda, ka o kɛ ka ba wʋsa nyɛ laafi.

25 Ka nidib bɛdegʋ yi Galile teŋin nɛ Dekapolis teŋin nɛ Jerusalem nɛ Juda teŋin nɛ Joodan mu'ar gbɛogʋ dɔl o.

Zug 5

Yesu pa'al nidib zuor zugin

1 Ka on nyɛ nidib bɛdegʋ la, ka dʋ zuor zugʋ zin'in. Ka o nya'andɔlib la'as o san'an na.

2 Ka o pin'ili pa'annɛ ba.

Wina'am albareka amɛŋa yɛla

(Luk 6:20-23) 3 Ka Yesu pa'an ye,

3 “Wina'am albareka bɛ nɛ banɛ siedi ba mɛŋ la, bɔzugɔ Wina'am sʋ'ʋlim anɛ ba din.

4   Wina'am albareka bɛ nɛ banɛ mɔr sʋnsa'aŋ la, bɔzugɔ Wina'am na bɛlisi ba.

5   Wina'am albareka bɛ nɛ banɛ mɔr sumbʋgʋsʋm la, bɔzugɔ ba na sʋ'oe dunia.

6   Wina'am albareka bɛ nɛ banɛ ka Wina'am tʋʋm sʋma kɔ'ɔm nɛ ku'onuud mɔri ba la,

bɔzugɔ ba na tig.

7   Wina'am albareka bɛ nɛ banɛ zɔt taab nimbaanlig la, bɔzugɔ Wina'am na zɔɔ ba nimbaanlig.

8   Wina'am albareka bɛ nɛ pʋpielim dim la, bɔzugɔ ba na ti nyɛ Wina'am.

9   Wina'am albareka bɛ nɛ zabpansidib la, bɔzugɔ Wina'am na buoli ba ye o biis.

10 Wina'am albareka bɛ nɛ banɛ ka ba namisidi ba, ba pʋpielim tʋʋma zug la,

bɔzugɔ Wina'am sʋ'ʋlim anɛ ba din.

11 “Wina'am Albareka bɛ nɛ yanam banɛ ka ba tʋ'ʋdi ya, ka namisidi ya, ka pian'ad ziri pian'abɛ'ɛdi ziinnɛ ya, yanamɛ dɔl man la zug.

12 Kɛlli ka ya sʋnya malis, ka ya mɔr ti'ir, bɔzugɔ ya nyɔɔd anɛ bɛdegʋ arezana ni. Ala mɛn ka ba da namis Wina'am nɔdi'esidib banɛ dɛŋi ya tuon la.”

Yaarim nɛ nɛɛsim la yɛla

(Mak 9:50; Luk 14:34-35)

13    Ka Yesu lɛn yɛl ye, “Ya anɛ yaarim dunia nwa' ni. Ka yaarim mimilim ya'a yi, li na lɛn nyɛ mimilim yaanɛ? Li tʋʋm lɛn kae gaad ban na lɔbi li bas ka nidib nɔɔd nɛ nɔba.

14   “Ya anɛ dunia nwa' nɛɛsim, ka nwɛnɛ teŋ kanɛ ka ba mɛ' zuor zug, ka li kʋ tun'e su'a.

15 Bɛɛ nid kae na nyu'oe fitir, ka pibil nɛ pɛɛgɔ, amaa o na zuoli li si'el zugin, ka li nie nyain tis nimbanɛ wʋsa bɛ yin la.

16 Dinzugɔ, kɛlli ka ya nɛɛsim nie nyain nidib tuon, ka ba nyɛɛ ya tʋʋm sʋma, ka pian' ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la yʋ'ʋr.

Yesu pa'al wada la yɛla

¹⁷ “Da tɛn'ɛs ye m kena ye m san'am Wina'am wada laa, bɛɛ o nɔdi'esidib pian'ad laa. M pʋ kena ye m san'ami lii, amaa m kena ye m pa'ali li gbin amɛŋa.

18 Yɛlmɛŋir ka m yɛti ya ye, Wina'am wada bʋmbil baa yinne kʋ san'am, asɛɛ agɔl nɛ dunia ti san'am, ka yɛla wʋsa lieb amɛŋa.

19 Dinzugɔ onɛ san'am Wina'am wada bʋmbil yinne, ka pa'al o taaba, ba na ti buon o nimbil arezana sʋ'ʋlim ni. Amaa onɛ siak Wina'am nɔɔr, ka pa'al o taaba la, ba na ti buon o nintita'ar arezana sʋ'ʋlim ni.

20 Yɛlmɛŋir ka m yɛti ya ye, ya tʋʋm sʋma ya'a pʋ vɛnli gaad gbauŋmi'idib nɛ Farisii dima, ya kʋ tun'e nyɛ suori kpɛn' arezana sʋ'ʋlim nii.

Yesu pa'al sʋnpɛɛn la yɛla

21 “Ya pʋn wʋm ka ba da yɛl kʋdimin dim ye, ‘Mid ka ya kʋ nid, ka on mɛkama kʋ nid, mɔr yɛl antu'a zin'igin.’

22 Amaa man yɛti ya nɛ ye, on mɛkama ka o sʋnf pɛlig nɛ o ba'abiig mɔr yɛl antu'a zin'igin. Ka onɛ mɛ yɛl o ba'abiig ye, ‘Yalim nwa',’ o mɔr yɛl kpɛɛmnam san'an. Ka onɛ mɛ yɛl o ba'abiig ye, ‘Fʋ ka' vɔɔnri,’ on daana na nyɛ namisʋg bugum teŋ.

23 “Dinzugɔ, fʋ ya'a mɔri fʋ piini kɛn Wina'am Pʋ'ʋsim Yin na ye fʋ tis o ka anina ka fʋ tiɛn ye fʋ mɔr yɛl nɛ fʋ ba'abiig

24 fʋn basimi fʋ maan la zin'ikan la, ka keŋ dɛŋi maali fʋ yɛl la nɛ o, ka nyaan lɛb na maal maan la tis Wina'am.

25 “Dɛŋim maali fʋ yɛl nɛ fʋ zabdintaa tɔ'ɔtɔ yanam nam bɛ suorin la. Li ya'a ka' ala, fʋ zabdintaa la na ta'asif kɔɔtʋ nii niŋ sariakat nu'ugin ka on mɛ zaŋi fʋ niŋ pʋlʋŋ nu'ugin ka o kpɛn'ɛsif sanrega ni.

26 Yɛlmɛŋir ka m yɛti ya ye, fʋ kʋ nyɛ suori yi sanrega la nii, asɛɛ fʋ yɔ fʋ sam la wʋsa.

Pu'asan'auŋ la yɛla

27 “Ya wʋm ka ba da yɛl ye, ‘Mid ka ya san'am pu'a bɛɛ dau.’

28 Amaa man yɛti ya nɛ ye, sɔ' ya'a gɔs pu'a, ka o ya'amlɛog kpɛn' o, o san'am pu'a la nɛ o pʋtɛn'ɛrin.

29 Fʋ datiuŋ nif ya'a kɛ ka fʋ tʋm taal, fʋn kpidigimi lii lɔbi bas, bɔzugɔ fʋ nif yinne ya'a san'am li sɔn'oe ban na ti zaŋi fʋ niŋgbina wʋsa lɔbi bas bugum teŋ.

30 Ka fʋ datiuŋ nu'ug ya'a kɛ ka fʋ tʋm taal, fʋn MATEO 5

fi'igimi lii lɔbi bas, bɔzugɔ fʋ luaa yinne ya'a san'am, li sɔn'oe ban na ti zaŋi fʋ niŋgbina wʋsa lɔbi bas bugum teŋ.”

Yesu pa'al pu'a lɛbisʋg yɛla

(Mat 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)

31 “Ba pʋn da yɛl ye, ‘Onɛ lɛbis o pu'a, tisim o kasɛta gbauŋ linɛ pa'an ye o lɛbis pu'a la.’ Amaa man yɛti ya nɛ ye, on mɛkama lɛbis o pu'a, ka li ka' ye o san'amnɛ dau, onɛ kɛ ka pu'a la lieb pu'agɔɔndir.

32 Amaa m yɛti ya ye onɛ bas o pu'a ka li ka' nɛ o san'amnɛ dau, onɛ kɛ ka o lieb pu'agɔɔndir. Ka onɛ mɛ di pu'a kanɛ ka o sid lɛbis la anɛ pu'asan'auŋ sɔb.

Yesu pa'al kaanbʋg la yɛla

33 “Ya lɛn wʋm ya'as ka ba da yɛl kʋdimin ye, ‘Mid ka fʋ san'ami fʋ kaanbʋg, amaa maalim fʋn kaanb ye fʋ na maal si'el la tisi fʋ Zugsɔb la.’ 34 Amaa man yɛti ya ye, da pɔ baa bi'ela mɛnɛ: da pɔ arezana, bɔzugɔ li anɛ Wina'am na'am gbauŋ zin'ig;

35 bɛɛ pɔ teŋgbauŋɔ, bɔzugɔ li anɛ o nɔba zi'e zin'ig; bɛɛ pɔ Jerusalem, bɔzugɔ li anɛ na'atita'ar la teŋ;

36 bɛɛ pɔ fʋ zugɔ, bɔzugɔ, fʋ kʋ tun'e kɛ ka fʋ zuobʋg yinne lieb pielig bɛɛ sabiliga.

37 Kɛl ka ya, ‘Ɛɛn an ɛɛn’ ka ya, ‘Ayei an ayei’, bɔzugɔ li ya'a gaad ala, li yinɛ tʋʋmbɛ'ɛd sɔb la ni na.

Yesu pa'al sam yɔɔb la yɛla

(Luk 6:29-30)

38 “Ya pʋn wʋm ka ba da yɛl ye, ‘Nif yɔɔd nif sam, ka nyin yɔɔd nyin sam.’

39 Amaa man yɛti ya nɛ ye, da yɔ tʋʋmbɛ'ɛd sammɛ. Amaa sɔ' ya'a nwɛ' fʋ datiuŋ yier, fʋn fɛndigimi fʋ dagɔbʋg yier la mɛ tis o.

40 Sɔ' ya'a gban'af kɔɔtʋ nii di'e fʋ banaa, fʋn kɛl ka o di'e fʋ dansika la mɛn.

41 Ka sɔ' ya'a mugusif ye fʋ dɔl o mail yinne, fʋn dɔl o mail ayi'.

42 Sɔ' ya'a sɔsif si'el, fʋn tisim o, ka da mɔŋ onɛ bɔɔd pɛ'ɛŋire fʋ san'anɛ.

Yesu n pa'al bi'emnam nɔŋir la yɛla

(Luk 6:27-28, 32-36)

43† “Ya pʋn wʋm ka ba da yɛl ye, ‘Nɔŋimi fʋ tiraan ka kisigi fʋ bi'em.

44 Amaa man yɛti ya nɛ ye, ya nɔŋimi ya bi'emnam, ka sɔs Wina'am tis banɛ namisidi ya.

45 Ka ya na liebi ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la biis, bɔzugɔ onɛ kɛt ka o nintaŋ niedi tisid ninsʋma nɛ nimbɛ'ɛdnam, ka kɛt ka saa niidi tisid banɛ an pʋpielim dim nɛ banɛ ka' pʋpielim dima.

46 Bɔzugɔ fʋ ya'a nɔŋ nɛ banɛ nɔŋif la, li nyɔɔd an bɔ? Hali baa lampɔdi'esidib mɛ niŋid ala.

47 Ka fʋ ya'a pʋ'ʋsidnɛ banɛ aan fʋ ba'abiis gʋllim nɛ, fʋ maan bɔ ka li gaadi fʋ taaba? Hali banɛ pʋ dɔl Wina'am wʋsa niŋid ala mɛn. 48 Dinzugɔ ya bɛɛi sʋ'ʋŋa nwɛnɛ ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la an sʋ'ʋŋa si'em la.

Zug 6

Yesu pa'al nidib sʋŋir la yɛla

1 “Mid ka ya maali ya tʋʋm sʋma nidib tuon ye ba gɔs. Ya ya'a maal ala, ya kʋ di'e nyɔɔdi ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la san'anɛɛ.”

2 “Dinzugɔ fʋ ya'a sʋŋ nɔŋdaan, da kɛ ka ba nwɛ' lʋŋʋ fʋ tuon nwɛnɛ zam dim la maan si'em la'asʋg dɔɔdin nɛ suoya ni ye nidib pian' ba la. Amɛŋa ka m yɛti ya ye, ba pʋn di'e ba yɔɔd nɛ la.

3 Amaa fʋ ya'a sʋŋ nɔŋdaan, fʋn da kɛ ka fʋ dagɔbʋg baŋi fʋ datiuŋʋ niŋid si'ela.

4 Dinzugɔ su'am nɛ sʋŋ nɔŋ dim, ka fʋ Ba' onɛ nyɛ ka fʋ su'adi sʋŋid si'em la, na tisi fʋ li yɔɔd.

Yesu pa'al winsɔsʋg yɛla

(Luk 11:2-4)

5 “Ka fʋ ya'a pʋ'ʋsid Wina'am, fʋn da niŋ nwɛnɛ zam dim laa, bɔzugɔ ban bɔɔd ye ba zi'e la'asʋg dɔɔgin nɛ suokita nii pʋ'ʋsid, ka nidib nyɛɛ ba. Amɛŋa ka m yɛti ya ye, ba pʋn di'e ba yɔɔd nɛ la.

6 Amaa fʋ ya'a ye fʋ pʋ'ʋs Wina'am, fʋn kpɛn'ɛmi fʋ dɔɔgin ka yɔ za'anɔɔr, ka pʋ'ʋsi fʋ Ba' Wina'am onɛ su'a la. Ka fʋ Ba' onɛ nyɛ fʋ yɛla banɛ su'a la na tisi fʋ li yɔɔd.

7 “Amaa fʋ ya'a pʋ'ʋsid, fʋn da pian'ad pian'azaalis nwɛnɛ banɛ zi' Wina'am niŋid si'em la, bɔzugɔ ba tɛn'ɛs ye ba pian'ad bɛdegʋ zug ka

Wina'am na di'e ba pʋ'ʋsim.

8 Da maan nwɛnɛ banɛ, bɔzugɔ ya Ba' Wina'am

pʋn mi' yanamɛ bɔɔd si'el, hali ka ya nam pʋ sɔs oo.

9 Dinzugɔ sɔsimi nɛ anwa,

“‘Ti Ba' onɛ bɛ arezana ni, ka fʋ yʋ'ʋr mɔr girima,

10 fʋ na'am na kena,

11  ka fʋ bɔɔdim maal dunia zug, nwɛnɛ lin maan arezana ni si'em la,

12 tisimi ti zina diib nwɛnɛ fʋn tisidi ti daar wʋsa si'em la,

13 ka di suguru nɛ ti pɔ'ɔgir zug, nwɛnɛ tinamɛ dit suguru nɛ ti taab banɛ pɔ'ɔgidi ti si'em la.

14 Ka da kɛ ka ti kpɛn' makir pʋʋginɛ. Amaa yisimi ti yɛlbɛ'ɛd pʋʋgin.’

15 Ya ya'a di nidib suguru ba tʋʋmbɛ'ɛd zug, ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la, na dii ya suguru mɛn.

15 Amaa ya ya'a pʋ di suguru nɛ nidibi ba tʋʋmbɛ'ɛd zugɔ, ya Ba' mɛ kʋ di suguru nɛ ya tʋʋmbɛ'ɛdɛ.

Yesu pa'al nɔɔr lɔɔb yɛla

16 “Ka ya ya'a lɔ nɔɔr, yanam da niŋ nwɛnɛ zam dim la lɔɔd nindaas si'em laa, bɔzugɔ ba lɔɔdnɛ ba nindaas ye nidib baŋ ye ba lɔɔd nɔɔr. Li anɛ amɛŋa ka m yɛti ya ye, ba di'enɛ ba yɔɔdi la.

17 Amaa ya ya'a lɔ nɔɔr, yanam suomi ya zut nɛ kpaam, ka piesi ya nindaas.

18 Ala ka nidib kʋ baŋ ye ya lɔ nɔɔrɛ. Amaa ya Ba' onɛ su'a la, na baŋi li. Dinzugɔ ya Ba' onɛ nyɛt bʋn linɛ su'a la na tisi ya li yɔɔd.

Arezana ni areza'as la yɛla

(Luk 12:33-34)

19 “Da su'a ya areza'as dunia nwa' nii, bɔzugɔ muak na mu'a ba ka teŋinzɛn'ɛm mɛ san'amidi li, ka na'ayiis mɛ tun'e zuu li.

20 Amaa digilimi ya areza'as arezana ni. Anina ka muak nɛ teŋinzɛn'ɛm kʋ san'ami baa, ka na'ayiis mɛ kʋ kpɛn' zuu. 21 Bɔzugɔ ya areza'asi bɛ si'el la, ya pʋtɛnda mɛ bɛ nɛ anina.

Yesu pa'al niŋgbina la yɛla

(Luk 11:34-36)

22 “Fʋ nif nwɛnɛ niŋgbiŋ fitir. Ka fʋ nif ya'a an sʋ'ʋŋa, fʋ niŋgbina wʋsa anɛ nyain.

23 Ka fʋ nini ya'a an bɛ'ɛd, fʋ niŋgbina wʋsa anɛ lik. Nɛɛsim kanɛ nie fʋ ni la ya'a lieb lik, li anɛ lik amɛŋa.

Wina'am pʋ'ʋsim nɛ dunia la'ad yɛla

(Luk 12:22-31)

24      “Sɔ' kae na nyaŋi dɔl zugdaannam ayi', bɔzugɔ o na kis yinne, ka nɔŋ yinne, bɛɛ o na na'as yinne, ka pɔ'ɔg yinne. Ya kʋ tun'e dɔl Wina'am, ka lɛm bɔɔd dunia la'adɛ.

25      “Dinzug ka m yɛti ya ye, ya da ya'amisidi ya nyɔvʋya bɛɛ yanamɛ na di si'el bɛɛ nu si'el bɛɛ yanamɛ na yɛ si'el yɛllɛ. Nyɔvʋr pʋ gat diibɔɔ? Ka ya niŋgbina pʋ gat fuudɛɛ?

26 Gɔsimi niis banɛ ian'ad agɔl la. Ba pʋ bʋta, ka mɛ pʋ bunni la'asidi su'ad bʋya nii. Amaa nɛ lin wʋsa, ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la diisidi ba. Yanam pʋ gat niimis hali bɛdegʋ? 27 Anɔ'ɔnɛ bɛɛ ya sʋʋgin na tun'e paas o nyɔvʋr wa'alim bi'ela lin pak o la zugɔ?

28 “Ka bɔzug ka fuud yɛla paki ya? Gɔsimi na'apu'a-kʋ-si'is-ku'om banɛ bɛ mɔɔgin la nɔbigid si'em la. Ba pʋ tʋm bɛɛ nwiid gummɛ

29 Amaa m yɛti ya ye, baa na'ab Solomon nɛ o na'am la wʋsa, o da pʋ mɔr fuud ka li vɛnl nwɛnɛ nwa'.

30 Ka Wina'am ya'a maal mɔɔd linɛ bɛ mɔɔgin ka li vɛnl, ka li kʋ yuugɛ ka bugum dii li, o kʋ yɛɛli ya fuud linɛ gaad mɔɔd laa? Yanam banɛ ka ya yadda niŋir pʋ zu'oe nwa'!

31 Dinzugɔ da fabinnɛ ye, ‘Ti na di bɔ?’ bɛɛ ‘Ti na nu bɔ?’ bɛɛ ‘Ti na yɛ bɔɔ?’

32 Banɛ zi' Wina'am la bɔɔd nwa' wʋsa. Ka ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la mi' ye ya bɔɔd nwa' wʋsa.

33 Amaa dɛŋim bɔ Wina'am sʋ'ʋlim nɛ o albareka la yiiga, ka bʋn linɛ kpɛlim wʋsa o na paasi ya.

34 Dinzugɔ da tɛn'ɛsidi bɛdegʋ bɛog yɛlaa, bɔzugɔ bɛog na tɛn'ɛsi li mɛŋ yɛla. Kɛlli ka dabisir wʋsa mɔri li yɛl ka li siak.

Zug 7

Taaba sariakadib yɛla

(Luk 6:37-38, 41-42)

1 “Da kati nidib saria, ka Wina'am mɛ kʋ kadi ya sariaa.

2 Bɔzugɔ yanamɛ kad nidib saria si'em la, ala mɛn ka Wina'am na kadi ya saria. Makir kanɛ ka ya maki tis nidib la, ala ka ya mɛ na ti di'e.

3 “Bɔ ka fʋ nyɛt sauk kanɛ bɛɛ fʋ ba'abiig nifin, ka lɛɛ pʋ nyɛt datita'ar kanɛ bɛɛ fʋ mɛŋ nifi nɛ?

4 Fʋ na niŋ wala yɛli fʋ ba'abiig ye, o kɛl ka fʋ yis sauk o nifin, ka daug bɛɛ fʋn nifi nɛ?

5 Zam sɔba, dɛŋin yis daug kanɛ bɛɛ fʋ mɛŋ nifin la yiiga, ka yʋ'ʋn tun'e nyɛt nyain, ka yis sauk kanɛ bɛɛ fʋ ba'abiig nifin la.

6 “Mid ka fʋ zaŋ Wina'am la'asʋma linɛ an kasi la tis baas, mɛ da zaŋ kugpiela linɛ vɛnl ka li ligidi zu'oe ka ba buon ye pɛɛl la lɔb kukurnam tuonnɛ. Ka ba na nɔ nɛ nɔba, ka fɛndigi dɔllif ye ba dum.

Yesu pa'al sɔsʋg la yɛla

(Luk 11:9-13)

7       “Sɔsimi, ka ya na di'e. Ieemi, ka ya na nyɛ. Kabirimi, ka ba na siak ka yɔ'ɔgi tisi ya.

8 Bɔzugɔ on mɛkamaa sɔsid la na di'e. Ka on mɛkama ieed la na nyɛ. Ka onɛ kabirid la, ba na yɔ'ɔgi tis o.

9 “Anɔ'ɔnɛ bɛ ya san'an, ka o biig na sɔs o ma'asir, ka o tis o kugirɛ?

10 Bɛɛ o ya'a sɔs ziiŋ, ka o tis o waafɔ?

11 Ka yanam banɛ an tʋʋmbɛ'ɛd dim la ya'a mi' ye li nar ye ya tisi ya biis linɛ an sʋ'ʋm, ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la kʋ tisi ya bʋnsʋma ka li gaad alaa?

12 “Dinzugɔ yanamɛ bɔɔd ye nidib niŋ si'em tisi ya la, yanam mɛ niŋimini alaa tisi ba. Bɔzugɔ nwa' anɛ Wina'am wada nɛ o nɔdi'esidibi da sɔb si'em la.

Yesu pa'al za'anɔɔr linɛ pɔɔd la yɛla

13† “Dɔlli za'anɔɔr linɛ pɔɔd la kpɛn', bɔzugɔ za'anɔyaliŋ nɛ suoyaliŋ la kennɛ san'auŋ zin'igin. Nidib bɛdegʋ dɔlli kpɛn'ɛd anina.

14 Amaa za'anɔɔr kanɛ pɔɔd la nɛ suobaanlig la kennɛ nyɔvʋr zin'igin. Ka banɛ nyɛti li la anɛ bi'ela nwa'. 7:13 Luk 13:24

Yesu pa'al tiig nɛ li wala la yɛla

(Luk 6:43-44)

15 “Gu'usiminɛ ya mɛŋ nɛ ziri nɔdi'esidib banɛ kennɛ ya san'an na la. Ba sʋnya ni, ba anɛ ziri dim wʋʋ kunduna banɛ lusi ba mɛŋ nɛ pɛ'ɛs gbana kpɛn' pɛ'ɛsin ye ba san'ami ba.

16 Ba wala ni ka ya na baŋi ba. Na'aziinr kʋ tun'e wal dɔɔndɛ. Gun'a kʋ tun'e wal kekamaa.

17 Tisʋŋ wʋsa wannɛ walsʋma. Ka tibɛ'ɛd mɛ wan walbɛ'ɛdnam.

18 Tisʋŋ kʋ tun'e wal walbɛ'ɛdɛ. Ka tibɛ'ɛd mɛ kʋ tun'e wal walsʋmaa. 19 Tikan wʋsa pʋ wal walsʋmaa, ba na nwaae bas bugumin.

20 Dinzugɔ ba wala la ni ka ya na baŋi ba.

Yesu pa'al on na ti zan'as sieba la yɛla

(Luk 6:46; 13:25-27)

21 “Ka' nidib wʋsa banɛ buon man ye, ‘M Zugsɔba, m Zugsɔba’ la na kpɛn' arezana sʋ'ʋlim la nii. Amaa li anɛ banɛ tʋmmi m Ba' onɛ bɛ arezana ni la bɔɔdim.

22 Ka daakan la nidib bɛdegʋ na ti bu'os man ye, ‘Zugsɔba, Zugsɔba, ti daa pʋ zaŋi fʋ yʋ'ʋri pian' Wina'am pian'adi tis nidib, ka zaŋi fʋ yʋ'ʋri kad kikiris, ka tʋm tʋʋm titada nɛ fʋ yʋ'ʋrɛɛ?’

23 Li saŋa m na yɛli ba nyain ye, ‘M zi' ya baa bi'ela. Kemi sa, yanam tʋʋmbɛ'ɛd dim nwa'.’

Yesu pa'al yamɛɛdib ayi' la yɛla

(Luk 6:47-49)

24 “Banɛ wʋsaa wʋmi m pian'ad nwa' ka di'e li, ba nwɛnɛ ya'am sɔb kanɛ mɛɛ o yir tampiing zug.

25 Ka saa ni. Ka ku'om zɔt, ka pɛbisim da'ae nwɛ' yir la ka li pʋ luu, bɔzugɔ li ɛɛnbir la bɛ nɛ tampiing zug.

26 Ka banɛ mɛ wʋmi m pian'ad nwa', ka pʋ di'e lii, ba nwɛnɛ dau kanɛ ka' ya'am, ka mɛɛ o yir titanbin'isʋg zug.

27 Ka saa ni, ka ku'om zɔt ka pɛbisim da'ae nwɛ' yir la ka li wʋsa luu san'am.”

28 Yesu daa pian' pian'ad nwa' naae la, nidib la daa lidig on pa'an si'em la,

29 bɔzugɔ o pa'ali ba nɛ nwɛnɛ onɛ mɔr kpi'euŋ, ka ka' wʋʋ gbauŋmi'idib la pa'an si'em laa.

Zug 8

Yesu kɛ ka kʋkɔm nyɛ laafi la yɛla

(Mak 1:40-45; Luk 5:12-16)

1 Ka Yesu sig zuor zug na ka nidib bɛdegʋ duoe dɔl o.

2 Ka kʋkɔm kɛɛn o san'an na igin ka yɛl ye, “Zugsɔba, fʋ ya'a bɔɔd, fʋ na tun'e kɛ ka m nyɛ laafi.”

3 Ka Yesu tiɛn o nu'ugʋ si'is o ka yɛl o ye, “M bɔɔd ala, nyɛm laafi.” Anina yim ka o nyɛ laafi ka o kʋkɔm ban'as la bas o.

4 Ka Yesu lɛn yɛl o ye, “Mid ka fʋ yɛl sɔ'. Amaa kem Wina'am maanmaan san'an ka kɛ ka o gɔsif, ka maal maannɛ tis Wina'am wʋʋ Moses n da sɔb ye ba niŋ si'em la. Ala ka nidib wʋsa na baŋ ye fʋ mɔr laafi nannanna.”

Yesu nɛ soogia kpɛɛm tʋmtʋm la yɛla

(Mat 8:5-6; Luk 7:1-10)

5 Yesu da kpɛn' Kapeenum ka Room dim soogia kpɛɛm kɛɛn o san'an naa sɔs o

6 ye, “M Zugsɔba, m tʋmtʋm bɛ yinne bɛn' pɔn'ɔlim, ka namisid hali.”

7  Ka Yesu yɛl o ye, “M na kenaa ti'eb o.”

8  Ka soogia kpɛɛm la lɛbisi yɛl o ye, “Mam pʋ nar nɛ fʋn na kɛɛn m yin naa. Kʋdim yɛlim nɛ fʋ nɔɔr pian'ʋk ma'aa, ka m tʋmtʋm la na nyɛ laafi.

9 Mam mɛŋ mɔr soogia kpɛɛm onɛ sʋ'oe man, ka mam mɛ mɔr soogianam banɛ ka m sʋ'oe. Ka m ya'a yɛl sɔ' ye, ‘Kem,’ o kennɛ. M ya'a lɛn yɛl sɔ' ye, ‘Kem na,’ o kennɛ na. Ka m ya'a yɛli m tʋmtʋm ye, ‘Niŋim nɛ',’ o niŋidnɛ ala.”

10 Ka Yesu wʋm la, ka li lidig o. Ka o yɛl nimbanɛ dɔl o la ye, “M pʋ nyɛ sɔ' ka o niŋim yadda nwɛnɛ dau kaŋa nwaa, hali baa Jew dim sʋ'ʋlim la nii.

11 M yɛti ya ye, nidib bɛdegʋ na ti yi ya-tuona nɛ ya-nya'aŋ na zin'in Wina'am sʋ'ʋlim la ni, nɛ ti yaanam Abraham nɛ Isaak nɛ Jakob n dit.

12 Amaa ka banɛ nar ye ba naan diin Wina'am sʋ'ʋlim faar la, ba na kadi ba kpɛn'ɛs likin. Anina ka nidib na ti kaasid ka ga'ad nyina.”

13  Ka Yesu yɛl soogia kpɛɛm la ye, “Kem kul ka li na niŋ nwɛnɛ fʋn niŋ man yadda si'em la.” Ka saŋkan nɔɔ la ka o tʋmtʋm la nyɛ laafi.

Yesu ti'eb nidib bɛdegʋ

(Mak 1:29-30; Luk 4:38-41)

14 Ka Yesu keŋ Pita yin, ka nyɛ Pita diem pu'a ka o bɛn'ɛd ka digi ka o niŋ tʋl.

15 Ka Yesu si'is pu'a la nu'ug ka o nintʋʋlim la bas ka o maal Yesu saauŋ.

15 Ka zaam ma'ae ka ba mɔr nimbanɛ mɔr kikiris la bɛdegʋʋ kɛn Yesu san'an na. Ka o nɔɔr pian'ad ma'aa ka o kad kikiris la yis ka ti'eb ban'adnam wʋsa.

17 Ka lin ka Azaya da sɔb o yɛla la niŋ sida ye, “O di'e ti niŋgbina tɔɔg ka yisi ti ban'as wʋsa.”

Banɛ bɔɔd ye ba dɔl Yesu ka bi'esid la yɛla

(Luk 9:57-62)

18 Ka Yesu nyɛ ka nidib bɛdegʋ gilig o la, o yɛl o nya'andɔlib la ye ba dɔl o keŋ mu'ar gbɛog la sa.

19 Ka gbauŋmi'id kɛɛn o san'an na yɛl o ye, “Pa'anna, m na dɔlli fʋ keŋ fʋn ken zin'isi'a wʋsa.”

20 Ka Yesu lɛbis o ye, “Teŋinbʋmis mɔri ba vɔnt, ka niis mɔri ba tɛɛd,

Amaa Ninsaal Biig la pʋ mɔr zin'ikanɛ ka o na kʋk o zugɔ.”

21 Ka Yesu nya'andɔl yɛl o ye, “Zugsɔba, kɛl ka m keŋ yiiga mumi m

saam.”

22 Ka Yesu lɛbis o ye, “Dɔl mam ka kɛ ka kpi'im su'a ba kpi'im taaba.”

Yesu n yɛl sisi'em ka li ma'ae yirr la yɛla

(Mak 4:35-41; Luk 8:22-25)

23 Ka Yesu kpɛn' anrʋŋʋn la ka o nya'andɔlib dɔl o.

24 Ka sisi'etita'ar gbirigi kɛn bɛuŋin la na. Ka ku'opila kpɛn'ɛd anrʋŋʋn la. Ka Yesu gbisid

25 ka o nya'andɔlib keŋ nie o ka ye, “Zugsɔba, ti na kpi. Faanmi ti!”

26 Ka Yesu lɛbis ye, “Yanam banɛ ka ya yadda niŋir pʋ zu'oe la, bɔ ka

ya zɔt dabiem?” Ka tans sisi'em nɛ ku'opila la ka li lɛbi ma'ae yirr.

27 Ka li lidigi ba wʋsa ka ba bu'os taaba ye, “Niŋkaŋa nwa' an anɔ'ɔn

hali ka sisi'em nɛ ku'opila siakid o nɔɔrɛ?”

Yesu kad dap ayi' kikirisi yis

(Mak 5:1-20; Luk 8:26-39)

28 Ka ba paae mu'ar gbɛog linɛ an Gadara dim teŋin la, ka dapa ayi' banɛ ka kikiris dɔlli ba yi yaadin naa tʋ'ʋs o. Ban da tɔi hali la zug ka nidib da zɔt dabiem nɛ ban na dɔlli anina gat.

29 Ka ba tans ye, “Wina'am Biiga, bɔɔ bɛ tinam nɛ fʋn sʋʋginɛ? Fʋ kena

ye fʋ namisi ti ka li saŋa nam pʋ paae?”

30 Ka kukurnam bɛdegʋ kpi'e anina dit.

31 Ka kikiris la sɔs o nɔɔr ye, “Fʋ ya'a kadi ti fʋn kɛ ka ti keŋ kpɛn' kukurnamin la.”

32 Ka o yɛli ba ye, “Kemi.” Ka ba yi dapin la kpɛn' kukurnamin la. Ka kukurnam la wʋsa zɔ kʋkʋna la ni sig bɛuŋin la ka ku'om dii ba.

33 Ka banɛ guri kukurnam la zɔɔ keŋ tempʋʋgin yɛl linɛ maal dap ayi' banɛ ka kikiris dɔlli ba la.

34 Ka teŋ la nidib wʋsa yii keŋ Yesu san'an, ka ban nyɛɛ o la, ba sɔs o ye o yimi ba teŋin.

MATEO 9

Yesu n ti'eb pɔn'ɔr la yɛla

(Mak 2:1-12; Luk 5:17-26)

9

1 Ka Yesu lɛn kpɛn' anrʋŋʋn la ka lɔ'ɔŋ mu'ar la lɛb o mɛŋ teŋin na.

2 Ka ba mɔr dau na ka o an pɔn'ɔr ka dig o sɔŋin. Ka Yesu nyɛ ka ba niŋ o yadda la, o yɛl pɔn'ɔr la ye, “M dakɔɔnrɛ, kpɛ'ɛŋimi fʋ sʋnf, ka m yisi fʋ tʋʋmbɛ'ɛd la bas.”

3 Ka gbauŋmi'idib la tɛn'ɛsidi ba sʋnya ni ye, “Dau kaŋa tʋ'ʋdnɛ

Wina'am.”

4         Ka Yesu baŋ ban tɛn'ɛsid si'em la, ka yɛl ye, “Bɔ ka ya tɛn'ɛsid pʋtɛn'ɛbɛ'ɛdi ya sʋnya ni?

5 Bɔɔ an na'ana? Man na yɛl ye, ‘M kɛɛ fʋ tʋʋmbɛ'ɛd taali bas, bɛɛ duom keŋɛ?’

6 Ala ka ya na baŋ ye Ninsaal Biig mɔr paŋ dunia nwa' ni na kɛ tʋʋmbɛ'ɛd taali bas. Ka o yɛl pɔn'ɔr la ye, “Duom zaŋi fʋ sɔŋ la kul.”

7 Ka o kpɛn duoe kul.

8 Nidib la bɛdegʋ nyɛ linɛ maal la ka dabiem kpɛn' ba. Ka ba zun'od Wina'am onɛ tis ninsaal kpi'euŋ kaŋa la yʋ'ʋr.

Yesu buol Mateo

(Mak 2:13-17; Luk 5:27-32)

9 Ka Yesu yi zin'ikan ka nyɛ dau sɔ' ka o yʋ'ʋr buon Mateo ka o zin' lampɔ dɔɔgin di'esid lampɔ, ka o yɛl o ye, “Duom dɔllim.” Ka Mateo duoe dɔl o.

10 Yesu nɛ o nya'andɔlib da bɛ Mateo yinne dit ka lampɔdi'esidib nɛ “tʋʋmbɛ'ɛd dim” kena la'am dit nɛ ba.

11 Ka Farisii dim sieba nyɛɛ li la, ka bu'os o nya'andɔlib la ye, “Bɔ ka ya pa'an la dit nɛ lampɔdi'esidib nɛ ‘tʋʋmbɛ'ɛd dima?’”

12 Ka Yesu wʋmi li ka yɛli ba ye, “Banɛ mɔr laafi la pʋ bɔɔd du'ataa, amaa banɛ bɛn'ɛdi bɔɔd du'ata.

13 Kem zamisi lin sɔb Wina'am gbauŋʋn si'em ye, ‘Mam bɔɔdnɛ ya nimbaanlzɔɔr ka ka' ya maana la gbin.’” Ka Yesu lɛn yɛl ye, “M pʋ kena ye m buol pʋpielim dima, amaa tʋʋmbɛ'ɛd dim la.”

Nɔlɔɔr yɛla

(Mak 2:18-22; Luk 5:33-39)

14 Ka Joon onɛ sʋʋd nidib ku'om la nya'andɔlib kɛn Yesu san'an naa bu'os o ye, “Bɔ ka tinam nɛ Farisii dim lɔɔd nɔɔr saŋa mɛkama, ka fʋ nya'andɔlib la pʋ lɔɔda?”

15 Ka Yesu lɛbisi ba ye, “Pu'apaal sid zuanam na maal sʋnsa'aŋ saŋa kanɛ ka pu'adaan la nan bɛɛ ba san'an laa? Amaa dabisir na kena ka ba na yis pu'adaan la ba san'an. Saŋkan la ka ba yʋ'ʋn na lɔ nɔɔr.

16 “Sɔ' kae na zaŋ pien paalli lig fukʋdʋgɔ. O ya'a niŋ ala pien paal la

na kɛ ka fukʋdʋg la aaɛn hali bɛdegʋ.

17      “Sɔ' mɛ pʋ lied danpaal waa kʋdʋgʋ nɛ. O ya'a niŋ ala danpaal la na kɛ ka waa la tans ka daam la nɛ waa la wʋsa san'am. Asɛɛ ba zaŋ danpaaligi su wapaalisin, ka li wʋsa na kpɛn an sʋ'ʋŋa.”

Kpɛɛm la pu'ayua nɛ pu'a onɛ si'is Yesu fuug la yɛla

(Mak 5:21-43; Luk 8:40-56)

18 Yesu da pian'ad nɛ'ɛŋa la, ka kpɛɛm sɔ' kena igin o tuon ka yɛl ye, “M pu'ayua kpi ka m bɔɔd ye fʋ kena zaŋi fʋ nu'ugʋ si'is o, ka o tilig.”

19 Ka Yesu nɛ o nya'andɔlib duoe dɔl o.

20 Ka pu'a sɔ' daa bɛɛ anina bɛn'ɛd ka ziim yuod o yʋma pii nɛ ayi'. Ka o kena kaae Yesu nya'aŋi si'is o fuug nɔɔr,

21 ka tɛn'ɛsid ye, “M ya'a kʋdim si'is o fuug, m na nyɛ laafi.”

22 Ka Yesu fɛndigi nyɛɛ o, ka yɛl o ye, “M pu'ayua, kpɛ'ɛŋimi fʋ sʋʋnr.” Fʋ yadda niŋir kɛ ka fʋ nyɛ laafi. Ka o sid nyɛ laafi saŋkan la nɔɔ.

23 Ka Yesu paae kpɛn' kpɛɛm la yin, ka nyɛ googinam nɛ nidib la wʋsa maan tʋkpiidʋg.

24 Ka o yɛl ye, “Ya wʋsa yimi. Bipuŋ la pʋ kpii, o gbisidnɛ.” Ka ba wʋsa la'ad o.

25 Ka on kɛ ka nidib la yi la, o kpɛn' bipuŋ la dɔɔgin gban'e o nu'ug, ka o duoe. 26 Ka labakaŋa nwa' yadig teŋgbauŋ la wʋsa ni.

Yesu n ti'eb zʋnzɔɔs ayi' la yɛla

27 Ka Yesu yi zin'ig kan la ken, ka zʋnzɔɔs ayi' dɔl o tansid ye, “David

yaaŋa, zɔmi ti nimbaanlig.”

28 Ka o kpɛn' yin, ka zʋnzɔɔs la kɛɛn o san'an na, ka o bu'osi ba ye, “Ya

siak ye m na nyaŋi tʋm nɛ'?”

Ka ba lɛbis ye, “Ɛɛn, Zugsɔba.”

29 Ka o si'isi ba nini ka yɛl ye, “Kɛl ka li niŋ wʋʋ ya yadda an si'em la.”

30 Ka ba nini la lak ka ba nyɛt. Ka o sa'ali ba ye, “Da yɛl sɔ' nɛ'ɛŋaa.” 31 Amaa ba da yii mɔɔl o labaar teŋ kan la wʋsa.

Yesu n ti'eb dau gik la yɛla

32 Ban da yit la, ninsieba da mɔr dau kan ka kikirig dɔl o ka o an giki kɛn

Yesu san'an na.

33 Ka Yesu kad kikirig la yis, ka dau gik la pin'ili pian'ad. Ka li lidig nidib la wʋsa, ka ba yɛl ye, “Ti nam pʋ nyɛ nɛ'ɛŋa nwa' buudi Israel teŋinɛɛ.”

34 Amaa Farisii dim la yɛl ye, “Li anɛ kikiris kpɛɛm la tis o paŋ ka o

kati ba yisid.”

Yesu n zɔ nidib bɛdegʋ nimbaanlig la yɛla

35 Ka o ken tempʋʋdin nɛ teŋkpɛmisin wʋsa, ka pa'an la'asʋg dɔɔdin ka mɔɔn Wina'am sʋ'ʋlim labasʋŋ la, ka ti'ebid nidib wiim kɔn'ɔb-kɔn'ɔb. 36 Ka o nyɛ nidib bɛdegʋ, ka ba nwɛnɛ pɛbanɛ ka' kɔnbkem nɛ, ka namisid MATEO 9–10

hali, ka o zɔɔ ba nimbaanlig, bɔzugɔ, sɔ' kae na sʋŋi baa.

37 Ka o yɛl o nya'andɔlib la ye, “Pɔɔg la zʋʋd zu'oya, amaa tʋmtʋmnib la pɔɔd nɛ.

38 Dinzugɔ sɔsimi pɔɔg la sɔb ka o tʋm tʋmtʋmnib pɔɔgin la.”

MATEO 10

Yesu nya'andɔlib pii nɛ ayi' la yʋda

(Mak 3:13-19; Luk 6:12-16)

1 Ka Yesu buol o nya'andɔlib pii nɛ ayi' la la'as taaba ka tisi ba paŋ ye ba kad kikiris, ka ma'ae ban'as nɛ wiim buudi wʋsa.

2 O tʋmtʋmnib pii nɛ ayi' la yʋda nwa'. Yiiga sɔb anɛ Simon on ka ba buon ye Pita la, nɛ o pitʋ Andrew nɛ Zebedee biis Jemes nɛ Joon,

3 nɛ Filip nɛ Bartolomew nɛ Tomas nɛ Mateo onɛ da an lampɔdi'es la nɛ Jemes onɛ da an Alfeus biig nɛ Tadus

4 nɛ Simon onɛ an nimbanɛ zabid ye Jew dim paam yɔlisim la nɛ Judas Iskariot onɛ da zam Yesu la.

Yesu tʋm o nya'andɔlib pii nɛ ayi' la

(Mak 6:7-13; Luk 9:1-6)

5 Nya'andɔlib pii nɛ ayi' bama ka Yesu da tʋmi ba ka yɛli ba ye, “Da keŋi buudbanɛ ka' Jew dim la san'anɛ, bɛɛ ya kpɛn' Samaria dim tɛɛns la nii.

6 Amaa kemi Israel dim banɛ nwɛnɛ pɛ'ɛs banɛ bɔdig la san'an.

7 Ya ya'a ken yanam mɔɔlimi ye, ‘Wina'am sʋ'ʋlim la li'el nɛ.’

8 Ti'ebimi ban'adnam, ka vʋ'ʋgi banɛ kpi, ka kɛ ka kʋkɔma nyɛ laafi, ka kad kikiris yis. Ya di'enɛ zaalim, dinzug, tisimi zaalim.

9 Da zaŋ san

lima ligidi bɛɛ anzurifa ligidi bɛɛ kʋntzɛn'ug ligidii suu ya buorisi nɛ. 10 Ya ya'a ken, yanam da nɔki kɔlʋg bɛɛ banaas ayi' bɛɛ ta'ada bɛɛ dansaarɛ. Li nar ka onɛ tʋm tʋʋma la mɛ di.

11 “Ya ya'a kpɛn' teŋ si'a yanam ieem ninsʋŋ yiri sig ka kpɛlim anina ti paae ya yiib saŋa.

12 Ya ya'a kpɛn' yin la, yanam pʋ'ʋsimi ba.

13 Ka ba ya'a di'e ya, yanam kɛ ka ya sumbʋgʋsʋm sigi ba ni. Amaa ba ya'a zan'asi ya, yanam kɛ ka ya sumbʋgʋsʋm kpɛlimmi ya san'an.

14 Ka yir bɛɛ teŋ kanɛ pʋ di'e ya bɛɛ kɛlisidi ya pian'adɛ yanam kpa'asimi ya nɔba titan ka yi.

15 Asida sida ka m yɛti ya ye sariakadib daar la, teŋ kan dim na nyɛ tɔɔg ka li gaad Sodom nɛ Gomora nidib.”

Yesu n pa'an namiskanɛ kenna la yɛla

(Mak 13:9-13; Luk 21:12-17)

16 Ka Yesu lɛn yɛl ye, “M tʋmmi ya nwɛnɛ pɛ'ɛsi na bɛ kunduna sʋʋgin. Alazugɔ mɔri ya'am wʋʋ wiigi nɛ, ka an baanlimm wʋʋ dawana nɛ.

17 “Gu'usiminɛ ya mɛŋ nɛ nidib. Ba na ti gban'e ya mɔri keŋ kɔɔtʋ ni, ka bʋ' ya ba la'asʋg dɔɔdin.

18 Ba na gban'e ya keŋ kpɛɛmnam nɛ na'anam tuon man zug . Ka ya na tu'asi m labasʋŋ la tisi ba nɛ buudkanɛ ka' Jew dim la.

19 Ka ba ya'a gban'e ya, yanam da kɛ ka yanamɛ na yɛl si'el bɛɛ yanamɛ na pian' si'em paki ya. Bɔzugɔ Wina'am Siig Kasi na tisi ya yanamɛ na pian' si'el saŋkan la.

20 Pian'abanɛ ka ya ye ya pian' la, ka' ya dinnɛ. Li anɛ ya Ba' Wina'am Siig Kasi onɛ bɛɛ ya ni la pian'ad.

21 “Ba'abiig na gbi'i o ba'abiigi kɛ ka ba kʋʋ o. Ka saamnam mɛ na niŋ ala nɛ ba biis. Ka biis mɛ na gbi'i ba du'adibi kɛ ka ba kʋʋ ba.

22 Ka nidib bɛdegʋ na kisigi ya, man yʋ'ʋr la zug. Ka onɛ mɔdig ka dɔllimi ti paae si'el mɛkama wʋsa naar saŋa, o na nyɛ faangir.

23 Ba ya'a namisi ya teŋ si'a, yanam zɔm tɔɔm teŋ. Asida ka m yɛti ya ye, ya kʋ nyaŋi naae ya tʋʋma la Israel tɛɛnsin ka Ninsaal Biig la nyaan kenaa.

24 “Nya'andɔl pʋ gat o tuon sɔba. Ka sankpan'as mɛ pʋ gat o zugdaana. 25 Li sʋm ka nya'andɔl nwɛnɛ o tuon sɔb nɛ, ka sankpan'as nwɛnɛ o zugdaan nɛ. Ka ba ya'a buol yidaan ye o anɛ Beelzebul, ka yidim la yʋ'ʋsɛ.

Yesu pa'an onɛ ka ba na zɔ

26 “Da zɔti nidib dabiem. Si'el kae ka ba ligil ka li kʋ lakɛ. Ka linɛ su'a wʋsa na nie paalʋ.

27 Man yɛti ya si'el likin nwa' la, asɛɛ ka ya nie li nintaŋin. Ka man nya'am si'eli ya tʋba ni nwa', mɔɔlimini li dɔɔd zut ka sɔ' wʋsa wʋm.

28 Da zɔti dabiem nɛ banɛ kʋʋd niŋgbina, ka kʋ nyaŋi kʋ siig la. Amaa zɔmi Wina'am onɛ na nyaŋi san'am niŋgbina nɛ siig wʋsa bugum teŋ la. 29 Ba pʋ kuosid niimis ayi' nɛ kɔbirɛɛ? Amaa baa yinne kʋ lu teŋin kpii, asɛɛ ka li aan ya Ba' Wina'am bɔɔdim.

30 Hali zuobid linɛ bɛɛ ya zutin la, Wina'am mi' li kal.

31 Dinzugɔ, da zɔti dabiem. Ya mɔr nyɔɔdi gat niimis bɛdegʋ.

Yesu pa'an banɛ siak o nɛ banɛ zan'as o yɛla

(Luk 12:8-9)

32 “On mɛkama siaki yɛl nidibin ye o dɔlnɛ man, m mɛ na niŋ o ala m Ba' Wina'am tuon arezana ni. 33 Ka on mɛkama ki'is mam nidibin ye o kʋ dɔlli ma, m mɛ na ki'is o m Ba' Wina'am tuon arezana ni.”

Yesu pa'an sumalisim nɛ zabir la yɛla

(Luk 12:51-53; 14:26-27)

34 “Da tɛn'ɛsi ye mam kena la m mɔri sumbʋgʋsʋm dunia ni naa. Li ka' alaa, li anɛ zaba ka m mɔri kena.

35 M kena ye m kɛ ka, ‘biribis zab nɛ ba saamnam, ka bipumis zab nɛ ba manam, ka bipu'ab mɛ zab nɛ ba dayaamnam.

36 Ka nid bi'emnam na aan o mɛŋ yidim.’

37 “On mɛkama nɔŋ o saam bɛɛ o ma gat mam, pʋ nar nɛ on na dɔlli ma. Ka onɛ mɛkama nɔŋ o biribiŋ bɛɛ o bipuŋi gat mam pʋ nar nɛ on na dɔlli ma.

38 Li anɛ ala mɛnɛ tis on mɛkama pʋ nɔk o dapuudiri zii dɔlli ma.

39 Ka on mɛkama gur o nyɔvʋr, na kɔ'ɔŋi li. Amaa onɛ bas o nyɔvʋr mam dɔllim zug, na nyɛɛ li.

Yesu n pa'an linɛ mɔr nyɔɔd la yɛla

40† “On mɛkama di'e ya, o di'enɛ man. Ka on mɛkama di'e man, o di'enɛ onɛ tʋm mam na la.

41 Ka on mɛkama di'e Wina'am nɔdi'es on an Wina'am nɔdi'es la zug, o na di'e nyɔɔd nwɛnɛ Wina'am nɔdi'es la nɛ. Ka on mɛkama di'e pʋpielim sɔb, on an pʋpielim sɔb la zug, o na di'e nyɔɔd nwɛnɛ pʋpielim sɔb la nɛ. 42 Ka on mɛkama kʋdim nɔk ku'oma'asigi tisim nya'andɔlbibis nwa' yinne, on aan m nya'andɔl la zug, asida ka m yɛti ya ye, o na di'e li yɔɔd.”

MATEO 11

Joon tʋm o nya'andɔlib Yesu san'an

(Luk 7:18-23) 1 Ka Yesu n pa'al o nya'andɔlib pii nɛ ayi' la naae la, o yi zin'ikanɛ keŋ tembanɛ kpi'e la mɔɔn Wina'am labaar ka pa'an nidib la.

† 10:40 Mak 10:16; Jon 13:20

2 Ka Joon n da bɛ sanrega ni la ka wʋm Kristo tʋʋma labaar, ka tʋm o nya'andɔlib Yesu san'an,

3 ye ba bu'os ye, “Fʋnɛ an onɛ na kena la bɛɛ ti gur sɔ' nya'aŋa?”

4 Ka Yesu lɛbis ye, “Kem yɛli Joon yanamɛ wʋm ka nyɛ si'el:

5 zʋnzɔɔs nyɛt ka pɔnda ken ka kʋkɔma nyɛ laafi, ka banɛ an tʋbkpida wʋm ka banɛ kpi vʋ'ʋg, ka ba mɔɔn labasʋŋ la tisid nɔŋ dim.

6 Albareka bɛ nɛ onɛ pʋ bi'esidi ma.”

Yesu pa'an Joon yɛla

(Luk 7:24-35)

7 Joon nya'andɔlib la daa lɛbid la, ka Yesu pian'adi pa'an nidib la Joon yɛla ye, “Bɔ ka ya daa keŋ mɔɔgin ye ya gɔsɛ? Ya daa keŋ ye ya gɔs mɔkanɛ ka sisi'em daad la bɛɛ?

8 Ka li ya'a ka' ala, bɔ yɛla ka ya daa keŋɛ? Ya daa keŋnɛ ye ya gɔs dau kanɛ yɛ fusʋma bɛɛ? Tɛn'ɛsimi ye, banɛ yɛ fusʋma la bɛ nɛ na'anam yaan. 9 Ka bɔ yɛla ka ya keŋɛ? Ya daa keŋnɛ ye ya gɔs Wina'am nɔdi'es la bɛɛ? M yɛti ya nɛ ye, ɛɛn, asida. Onɛ ka ya keŋ gɔs la gaad Wina'am nɔdi'es. 10 Dau kaŋa yɛla ka li da sɔb ye,

“‘M na tʋmi m tʋmtʋm ka o dɛŋi fʋ tuonnɛ maal suosʋŋi fʋ zug la.’”

11 Ka Yesu yɛl ye, “Asida sida ka m yɛti ya ye, sɔ' kae ka ba du'a o ka o gaad Joon nɛ. Amaa onɛ an kpaanr Wina'am sʋ'ʋlimin la gaad Joon.” 12 Joon labaar mɔɔlʋg saŋa la ti paae nannanna nwa', nidib daa mugusidi ba mɛŋ ye ba paam Wina'am sʋ'ʋlim la kpɛn'. Ka zigid ye ba keŋ tuonnɛ kpɛn'.

13 Wina'am nɔdi'esidib wʋsa nɛ wada kanɛ ka Moses da tis la sɔbnɛ sʋ'ʋlim la yɛla hali ka Joon nan kae.

14 Ya ya'a bɔɔd ye ya siaki li, Joon anɛ Elaja onɛ na kena la.

15 Onɛ mɔr tʋba na wʋm, kɛl ka o wʋm.

16 “Bɔ ka m na zaŋi mak ka li nwɛnɛ zʋmaʋŋ kaŋa nidiba? Ba nwɛnɛ biisi zin' da'ani buonnɛ ba taaba ye,

17 ‘Ti piebid wiis ka ya pʋ wa'ada, ka kaasid kʋʋr ka ya pʋ fabin na.’ 18 Ka Joon kena lɔɔd nɔɔr ka pʋ nuud daam ka ba yɛl ye, ‘Kikirisi dɔl o.’ 19 Ka Ninsaal Biig la kena dit ka nuud ka ba yɛl ye, ‘O anɛ dindiis nɛ danuud, ka o zuanam an lampɔdi'esidib nɛ ninyɔɔd.’ Ya'am sɔb tʋʋmaa pa'an ye o mɔr ya'am.”

Yesu sa'al tɛɛns banɛ pʋ niŋ o yadda la

(Luk 10:13-15)

20 Yesu da zɛrig tɛɛns banɛ ka o tʋm tʋʋmnyalima bɛdegʋ ka ba pʋ tiaki ba tʋʋmbɛ'ɛd la. Ka yɛl ye,

21 “Korazin dima, yɛltɔɔg bɛɛ ya zug. Besaida dima, yɛltɔɔg bɛɛ ya zug mɛn. Bɔzugɔ tʋʋmnyalima linɛ tʋmi ya san'an nwa' ya'a da tʋmin Taya nɛ Sidon tɛɛnsin ba naan tiakin ka yɛ bɔto fuud ka bug tampɛligim linɛ pa'al ye ba tiakya.

22 Alazug ka m yɛti ya ye, Wina'am sariakadib daar la, li na tɔi tisi ya gaad Taya nɛ Sidon dim la.

23 Nɛ yanam Kapeenum dima, ya bɔɔd ye ya dʋ'ʋsi ya mɛŋ arezana nii? Ya na sig kum zin'igin. Tʋʋmnyalima linɛ ka m tʋm ya san'an nwa' ya'a da tʋmin Sodom teŋin li naan kpɛn bɛɛn paae zina nwa'.

24 M yɛti ya ye

Wina'am sariakadib daar la, li na tɔi tisi yaa gaad Sodom dim.”

Yesu pa'an Ba' la nɛ Biig la yɛla

(Luk 10:21-22)

25 Saŋkan la ka Yesu da yɛl Wina'am ye, “M Ba' onɛ an arezana nɛ dunia Zugsɔba, m pʋ'ʋsif nɛ fʋn su'ad yɛla nwa' ka ya'am dim nɛ baŋidib kʋ baŋi li gbin la, amaa fʋ kɛ ka biis baŋi li.

26 Ɛɛn m Ba', li anɛ fʋ mɛŋ ya'am bɔɔdim.”

27 Ka Yesu yɛl nidib la ye, “M Ba' pʋn tisim si'el wʋsa. Sɔ' zi' Biig laa, asɛɛ Ba' la. Ka sɔ' mɛ zi' Ba' laa, asɛɛ Biig la nɛ ban ka Biig la bɔɔd ye o nie o Ba' la pa'ali ba la.

Yesu buol nidib o san'an ye ba nyɛ vʋ'ʋsʋm

28 “Kemini m san'an na, yanam banɛ zi zitɛbisa gɛn la wʋsa, ka m na tisi ya vʋ'ʋsʋm.

29 Zaŋimi m yɔksin daug la pa'ali ya niŋgɔnya ni ka zamis mam san'an. Ala ka ya na nyɛ vʋ'ʋsʋm, bɔzugɔ m anɛ sumbʋgʋsʋm daan.

30 M yɔksin daug la faknɛ ka m ziid la pʋ tɛbisa.”

MATEO 12

Vʋ'ʋsʋm dabisir tʋʋma la yɛla

(Mak 2:23-28; Luk 6:1-5)

1 Saŋkan la Yesu da buŋidnɛ ki pɔɔdin Jew dim Vʋ'ʋsʋm Daar, ka o nya'andɔlib kɔ'ɔm zabid ka ba gisid ki la nwɛ'ɛmi ɔnbid.

2 Ka Farisii dimi nyɛ la ka yɛl Yesu ye, “Gɔsima, fʋ nya'andɔlib la san'amidnɛ wada la suor, ban niŋid si'em Vʋ'ʋsʋm Daar la.”

3 Ka Yesu lɛbis ye, Ya pʋ karim lin ka David da niŋ saŋkan ka on nɛ banɛ dɔl o kɔ'ɔm da zabid laa?

4 O da kpɛn' Wina'am Pʋ'ʋsim Yinnɛ ɔnb bodobodo kan ka ba maal maannɛ tis Wina'am la, linɛ pʋ nar ye ba dii li, asɛɛ banɛ an Wina'am maanmaannib la gʋllim.

5 Bɛɛ ya pʋ karim Moses wada gbauŋʋn la linɛ yɛl ye, Maanmaannib banɛ bɛ Wina'am Pʋ'ʋsim Yin la san'amid wada la Vʋ'ʋsʋm Daar tʋʋm banɛ ka ba tʋmm anina la zug, la'an nɛ wala ba pʋ mɔr taalɛ?

6 M yɛti ya nɛ ye sɔ' bɛ kpɛla gat Wina'am Pʋ'ʋsim Yir la,

7 Ya ya'a baŋin linɛ sɔb Wina'am gbauŋʋn ye, “Mam nini tig nɛ yanamɛ na mɔr nimbaanlzɔɔr ka ka' ya maana la gbin,” ya naan kʋ yɛlin ye taal bɛ banɛ pʋ mɔr taal la zugɔ.

8 Bɔzugɔ Ninsaal Biig la, an Vʋ'ʋsʋm Daar la Zugsɔb.

Dau onɛ ka o nu'ug kpi la yɛla

(Mak 3:1-6; Luk 6:6-11)

9 Ka Yesu kpɛn' ba la'asʋg dɔɔgin. 10 Ka dau sɔ' bɛ anina ka o nu'ug kpi. Ka dap bɛ anina bɔɔd ye ba yɛl ye Yesu tʋm taal, ka bu'os o ye, “Li dɔl wada suor ye sɔ' ti'ebim nidib Vʋ'ʋsʋm daare?”

11 Ka Yesu lɛbis ye, “Ya sɔ' ya'a mɔr o pɛ'og ka li lu bʋmbɔkin Vʋ'ʋsʋm Daar, o sɔb kʋ vɛ'ɛgʋ yisɛ?

12 Amaa ninsaal mɔr nyɔɔd bɛdegʋ gaad pɛ'og. Dinzugɔ li dɔl wada suor ka sɔ' tʋm linɛ an sʋ'ʋm Vʋ'ʋsʋm Daar.”

13 Ka Yesu yɛl dau la ye, “Tiɛnmi fʋ nu'ug la.” Ka o tiɛn. Ka o nu'ug la niŋ sʋ'ʋŋa wʋʋ nu'ug kaŋa la mɛn.

14 Ka Farisii dim la yi yiŋ ye ba gban'e nɔɔr yinne ka kʋ Yesu.

Wina'am tʋmtʋm onɛ ka o gaŋ la yɛla

15 Ka Yesu baŋi li ka tɔɔm zin'ig. Ka nidib bɛdegʋ dɔl o. Ka o ti'ebi ba wʋsa.

16 Ka o sa'ali ba nɛ nimmua ye ba da kɛ ka sɔ' baŋi li yɛlaa.

17 Nɛ'ɛŋa niŋ ala ye Wina'am nɔdi'es Azaya da pian' si'el la niŋ sida ye, Wina'am yɛl ye,

18 “Gɔsima, oŋa an m tʋmtʋm, onɛ ka m nɔŋ o.

On ka m gaŋ ka m sʋnf malis o yɛla; Ka m na kɛ ka m Siig Kasi bɛɛ o ni,

ka o na mɔɔl mam yɛlsida tis buudi wʋsa.

19 O kʋ mɔr nɔŋgban kpi'euŋ bɛɛ tansida.

Ka sɔ' kʋ wʋm o kʋkɔr suoraadinɛ.

20 Mɔkanɛ bɔɔd kɔ'ɔgir la, o kʋ kɔ'ɔgi lii naae.

Lauŋ kanɛ pʋ dit sʋ'ʋŋa, o kʋ kpiisi lii

hali nɛ on na ti kɛ ka yɛlsida la tʋm tʋʋma.

21 Ala ka buudi wʋsa na mɔr ti'ir o yʋ'ʋrin.”

Yesu nɛ Beelzebul onɛ an Sʋntaana la yɛla

(Mak 3:20-30; Luk 11:14-23)

22 Ka nidib mɔr dau na ka o an zʋnzɔŋ, ka lɛn an gik, ka kikiris dɔl o, kɛn Yesu san'an na. Ka o tis o laafi hali ka onɛ an gik la pian'ad ka nyɛt.

23 Ka li lidig nidib la wʋsa, ka ba bu'os ye, “Dau nwa' ka'anɛ na'ab David yaaŋaa?”

24      Amaa Farisii dimi wʋmi li la, ka yɛl ye, “Beelzebul onɛ an kikiris

na'ab la tis dau kaŋa paŋ ka o kad kikiris.”

25      Ka Yesu baŋ ban tɛn'ɛsid si'el la, ka yɛli ba ye, “Sʋ'ʋlim kanɛ wʋsa ka wɛligir bɛɛ li ni la na san'am. Ka teŋ kan wʋsa bɛɛ yikanɛ wʋsa ka wɛligir bɛ, li kʋ zi'enɛ.

26 Sʋntaana ya'a kad Sʋntaana, o wɛligidnɛ o mɛŋ. Dinzugɔ o sʋ'ʋlim na niŋ wala zi'enɛ?

27 Man ya'a kad kikiris nɛ Beelzebul paŋa, anɔ'ɔn paŋ ka yanam nya'andɔlib la mɔri kata? Alazug ya mɛŋ nya'andɔlib la tʋm si'el la pa'al ye ya din pʋ dɔl suorɛ.

28 Amaa li ya'a anɛ Wina'am Siig Kasi paŋ ka m mɔri kad kikiris la, alaa Wina'am sʋ'ʋlim kɛɛn ya san'an na.

29 “Sɔ' na niŋ wala kpɛn' paŋ sɔb yinne vaae o la'ad, ka li ya'a ka' o dɛŋi

lɔnɛ paŋ sɔb la ka yʋ'ʋn vaae la'ad la?

30 “Onɛ pʋ bɛ man san'anɛɛ, o zan'asim nɛ. Ka onɛ pʋ la'asid nɛ mam ku'on la widigidnɛ.

31 Alazug ka m yɛti ya ye, onɛ wʋsa tʋm tʋʋmbɛ'ɛd bɛɛ pian' pian'abɛ'ɛd, ba na kɛɛ o taali bas, ba na nyɛ suguru. Amaa onɛ wʋsa pian'ad Wina'am Siig Kasi la bɛ'ɛd, ba kʋ kɛɛ o taali basɛ.

32 Ninkanɛ wʋsa pian'ad Ninsaal Biig la pian'abɛ'ɛd, ba tun'e kɛɛ o taali bas. Amaa onɛ wʋsa pian' Wina'am Siig Kasi la bɛ'ɛd, ba kʋ kɛɛ o taali bas lin yi nannanna bɛɛ saŋa kanɛ na ti kena wʋsa.

Yesu n pa'an tiig nɛ li wala la yɛla

(Mat 7:16, 20; Luk 6:43-45)

33 “Asɛɛ ka tiig an sʋ'ʋm ka li wala mɛ an sʋ'ʋm. Tiig ya'a an tibɛ'ɛd li wala mɛ anɛ walbɛ'ɛdnam. Tiig walaa bigisid lin an tisi'a.

34 Yanam wiigi biis! Ya na niŋ wala an nimbɛ'ɛdnam ka pian'ad linɛ an sʋ'ʋm? Bɔzugɔ linɛ bɛɛ ya sʋʋnrin la, lin ka ya pian'ad. Ya na niŋ wala tɛn'ɛsid bɛ'ɛd ka pian'ad sida? Linɛ bɛ ninsaal sʋʋnrin la, lin ka o pian'ad. 35 Ninsʋŋ yisidnɛ bʋnsʋma ban ka o su'a o sʋʋnrin na, ka nimbɛ'ɛd mɛ yisid bɛ'ɛd linɛ su'a o sʋʋnrin la na.

36 Amaa m yɛti ya nɛ ye, hali pian' yaalis wʋsa ka ya pian'ad la, ba na bu'osi ya ya'as sariakadib daar.

37 Ya mɛŋi pian'ad si'el nannanna la na yisi ya. Ka ya mɛŋi pian'ad si'el nannanna la mɛ na kpɛn'ɛsi ya yɛlin.”

Ban bɔɔd ye Yesu maal nyalima la yɛla

(Mat 8:11-12; Luk 11:16, 29-32)

38 Ka gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim yɛl Yesu ye, “Pa'anna, ti bɔɔd ye fʋ

tʋm tʋʋmnyalima ka ti gɔs.”

39 Ka o lɛbisi ba ye, “Yanam banɛ an tʋʋmbɛ'ɛd dim nɛ banɛ pʋ niŋi m yadda bɔɔd ye ya nyɛ tʋʋmnyalima. Ya kʋ nyɛ tʋʋmnyalimaa, asɛɛ Wina'am nɔdi'es Jona tʋʋmnyalima la ma'aa.

40 Nwɛnɛ Jona da bɛ ziiŋ tita'ar pʋʋgin daba atan', yʋ'ʋŋ nɛ nintaŋ la, ala mɛn ka Ninsaal Biig la na bɛ yaʋgʋn daba atan' yʋ'ʋŋ nɛ nintaŋ.

41 Ninive dim na ti duoe zi'en sariakadib daar, ka li an kasɛt bɛ'ɛdi tis zʋmaʋŋ kaŋa dim. Bɔzugɔ, ba daa wʋm ka Jona mɔɔn Wina'am labaar la ka ba tiaki ba sʋnya. Amaa sɔ' bɛ kpɛla gat Jona.

42 Ka pu'ana'ab onɛ yi ya-dagɔbʋg la mɛ na ti duoe zi'en sariakadib daar, ka li an kasɛt bɛ'ɛdi tis zʋmaʋŋ kaŋa dim. Bɔzugɔ, o da yinɛ teŋ kanɛ lal na ye o wʋm na'ab Solomon ya'am pian'ad. Amaa sɔ' bɛ kpɛla gat na'ab Solomon.”

Yesu pa'an kikirig la yɛla

(Luk 11:24-26)

43 Ka Yesu ye, “Kikirig ya'a yi nid san'an o kennɛ pipirigin ieed zin'ig ye o bɛ. Ka o ya'a pʋ nyɛɛ lii,

44 o na yɛl o mɛŋ ye, ‘M na lɛb nɛ yikan ka m daa yi ka bas la ni.’ Ka o ya'a lɛb ka nyɛ ka si'el-si'el kae, ka li piis nyain MATEO 12–13

zi'e,

45 o na yii lɛm mɔr kikiris ayɔpɔi banɛ tʋʋmbɛ'ɛdi gat o la na ka ba wʋsa kpɛn' bɛɛ anina. Ka nid la fara yʋ'ʋn na gaad yiiga la. Li na niŋ alaa tis zʋmaʋŋ kaŋa nwa' dim.”

Yesu ma nɛ o pitib la yɛla

(Mak 3:31-35; Luk 8:19-21)

46 Yesu n da nam kpɛm pian'ad nɛ nidib la, ka o ma nɛ o pitib paae na, ka bɛ kpikpɛŋi bɔɔd ye ba pian' nɛ o.

47 Ka nid yinne yɛl o ye, “Gɔsima, fʋ ma nɛ fʋ pitib bɛ kpikpɛŋi bɔɔd ye ba nyɛɛf.”

48 Ka Yesu lɛbis o ye, “Anɔ'ɔnɛ aan m ma? Ka anɔ'ɔnamɛ aan m pitiba?”

49 Ka o ties o nu'ugʋ pa'an o nya'andɔlib la ka yɛl ye, “Gɔsima, bama aan m ma nɛ m pitib.

50 Onɛ tʋmmi m Ba' onɛ bɛ arezana ni la bɔɔdim, onɛ aan m pitʋ nɛ m taʋn nɛ m ma.”

MATEO 13

Kpaad onɛ waal bʋmbʋʋda la yɛla

(Mak 4:1-9; Luk 8:4-8)

13 Daakan la ya'as ka Yesu yi yin la keŋ zin'in mu'ar gbɛog.

2 Ka nidib bɛdegʋ la'as o san'an na, ka o kpɛn' anrʋŋʋn, ka nidib bɛ mu'ar la gbɛog.

3 Ka o yɛli ba yɛla bɛdegʋ nɛ siilima ka yɛl ye, “Dau da keŋ ye o waal o bʋmbʋʋda.

4 Ka on waan la, bʋmbʋʋdsieba lu suor zug. Ka niis kena dii ba.

5 Ka sieba lu zin'ikanɛ ka tan pʋ zu'oe ka an tampiins zug. Ka tanni pʋ zu'oe la zug ka li bul tɔ'ɔtɔ.

6 Ka nintaŋi tʋlig la, ka ba ʋki nwiilim, lin ka' nya'a la zug.

7 Ka sieba lu gɔn'ɔs sʋʋgin, ka gɔn'ɔs la nɔbigi sianki ba.

8 Amaa sieba lu kʋ'ʋlʋm zin'ig, ka wal bielim. Sieba wal kɔbiga. Ka sieba wal pisyuobʋ. Ka sieba mɛ wal pistan'. 9 Onɛ mɔr tʋba na wʋm, on wʋm.”

Linɛ yɛla ka Yesu tis siilima la

(Mak 4:10-12; Luk 8:9-10)

10 Ka o nya'andɔlib kena bu'os o ye, “Bɔ ka fʋ pian'ad nɛ siilima tisidi

ba?”

11 Ka o lɛbisi ba ye, “Yanam anɛ banɛ baŋ Wina'am sʋ'ʋlim yɛlsu'ada. Amaa ban pʋ di'ee.

12 Onɛ mɔr na di'e paas ka li an bɛdegʋ. Ka onɛ pʋ MATEO 13

mɔr la, hali ba na di'e on mɔr si'el la.

13 Dinzug ka m pian'adi tisidi ba nɛ siilima, bɔzugɔ ba gɔsid ka pʋ nyɛta, ka mɛ kɛlisid ka pʋ gban'adi li gbinnɛ.

14 Sɔb kanɛ ka Azaya da sɔb la niŋ sida ba ni ye,

“‘Ya na wʋm ka lɛn wʋm ka kʋ baŋi li gbinnɛ, ka na gɔs ka lɛn gɔs ka kʋ nyɛɛ.

15 Nimbama nwa', sʋnya digilimnɛ, ka ba tʋba ziank nɛ wʋm, ka umi ba nini.

Ya'a ka' ala, ba naan nyɛɛn nɛ ba nini, ka wʋmin nɛ ba tʋba, ka baŋi nɛ ba pʋtɛnda,

ka tiaki lɛbi m san'an na, ka m ti'ebi ba.’”

16 Ka Yesu ye, “Amaa albareka bɛɛ ya ni, yanamɛ mɔr nini ka li nyɛt, ka mɔr tʋba ka li wʋm la.

17 Yɛlsida ka m yɛti ya ye, Wina'am nɔdi'esidib nɛ pʋpielim dim bɛdegʋ bɔɔd hali ye ba nyɛ yanamɛ nyɛ si'el la, ka pʋ nyɛɛ lii, ka bɔɔd ye ba wʋm yanamɛ wʋm si'el la, amaa ka pʋ wʋm.”

Yesu pa'al dau kanɛ waal bʋmbʋʋda siiliŋ la gbin (Mak 4:13-20; Luk 8:11-15)

18 “Dinzug, kɛlisimi onɛ waal bʋmbʋʋda la siiliŋ la gbin.

19 Sɔ' ya'a wʋm Wina'am labaar la ka pʋ baŋi li gbinnɛ, o nwɛnɛ bʋmbʋʋda banɛ lu suorin la. Ka Sʋntaana onɛ an tʋʋmbɛ'ɛd daan la kena yis linɛ kpɛn' o sʋʋnrin la.

20 Ka banɛ lu tampiins zug la nwɛnɛ onɛ wʋm labaar la ka di'e li tɔ'ɔtɔ nɛ sumalisim.

21 Ka lin ka' nya'a la zug, li pʋ yuugɛ ka kpi. O ya'a di fara bɛɛ namis Wina'am labaar la yɛla o nyɔrigidnɛ bas.

22 Ka banɛ lu gɔn'ɔs sʋʋgin la anɛ banɛ wʋm labaar la, ka dunia pʋtɛn'ɛr daami ba, ka areza'as bɔɔb yɛla siank labaar la ka li pʋ walɛ.

23 Ka banɛ lu kʋ'ʋlʋm zin'ig la anɛ banɛ wʋm labaar la ka baŋi li gbin. Ka sid wal wala wʋʋ kɔbiga bɛɛ pisyuobʋ bɛɛ pistan'.”

Ki nɛ natis la siiliŋ

24 Ka Yesu lɛn siilimi ba siiliŋ yinne ya'as ye, “Wina'am sʋ'ʋlim la nwɛnɛ dau kanɛ bʋd o ki pɔɔgin.

25 Ka yʋ'ʋŋ sɔb ka nidib bɛ gbɛɛmin ka dataa MATEO 13

mɛ zaŋ natisi keŋ bʋdi gɛndig kiin la.

26 Ka ki la yina nɔbigi siak pidigir. Ka natis la mɛ nɔbig ka ba nyɛ ka li ka' kii.

27 “Ka tʋmtʋmnib la kɛn yidaan la san'an naa bu'os o ye, ‘Zugsɔba, fʋ

daa pʋ bʋd kisʋma pɔɔgin laa? Ka bɔ ka natis gɛndig bɛdegʋ?’

28 “Ka o yɛl ye, ‘Li anɛ dataa la niŋi li.’

“Ka tʋmtʋmnib la bu'os o ye, ‘Fʋ bɔɔd ye ti keŋ vɔn' natis la bɛɛ?’

29 “Ka o yɛli ba ye, ‘Ayei, ya ya'a niŋ ala ya na la'am vɔn' nɛ ki.

30 Kɛl ka li wʋsa bi'igi ti paae bunib saŋa, ka m yɛli m bunib la ka ba vɔn' natis la yiigaa bɔbigi baa nyu'oe bugum. Ka lɛɛ bun ki la su bʋʋrin.’”

Kansiing biili linɛ pɔɔd la siiliŋ

(Mak 4:30-32; Luk 13:18-19)

31 Ka Yesu siilimi ba siiliŋ yinne ya'as ye, “Wina'am sʋ'ʋlim la nwɛnɛ kansiing bielifa linɛ pɔɔd hali, ka dau sɔ' bʋdi li o pɔɔgin.

32 Bielim la pɔɔdi gat bielim wʋsa amaa li ya'a yi, li nɔbigidi gat tibanɛ bɛ wʋsa, ka niimis kena tɛɛ ba tɛɛdi li wila ni.”

Danbin siiliŋ

(Luk 13:20-21)

33      Ka o siilimi ba siiliŋ yinne ya'as ye, “Wina'am sʋ'ʋlim la nwɛnɛ

danbin, ka pu'a nɔki li gɛndig bodobodo zɔ'ɔm, ka li kɛ ka zɔ'ɔm la uk.”

Yesu n da pian'ad nɛ siilima la yɛla

(Mak 4:33-34)

34      Yesu da pian'ad nidib la nɛ siilima; o da pʋ pian' ba pian'asi'a ka li ya'a ka'anɛ siilimaa.

35 Nɛ'ɛŋa niŋ sida wʋʋ Wina'am nɔdi'es la da sɔb si'em la ye, “M na ya'ae m nɔɔri siilim siilima, ka na pa'al yɛlsu'ada banɛ su'a dunia pin'ilʋg saŋa ti paae nannanna nwa' la.”

a 13:31 Kansiing bielif la zi'enɛ “Mustard seed” zi'esim.

Yesu pa'al ki nɛ natis siiliŋ la gbin

36      Ka Yesu bas nidib la ka kpɛn' yin. Ka o nya'andɔlib kena yɛl o ye, “Pa'alimi ti natis banɛ bɛ pɔɔgin la gbinnɛ an si'em.”

37      Ka o yɛli ba ye, “Onɛ waal bʋmbʋʋdsʋma la anɛ Ninsaal Biig la. 38 Ka pɔɔg la an dunia, ka bʋmbʋʋdsʋma la an Wina'am sʋ'ʋlim nidib. Ka natis la an Sʋntaana nidib.

39 Ka dataa onɛ bʋd natisi gɛndig la, an Sʋntaana. Ka bunib saŋa la an dunia naar. Ka banɛ bun la an Wina'am maliaknam.

40 “Ka ban la'as natis la lɔs bugumin si'em la, ala mɛn ka li na niŋ dunia naar saŋa.

41 Ninsaal Biig la na tʋm o maliaknam ka ba la'as banɛ pan'asid nidib, nɛ tʋʋmbɛ'ɛd dim wʋsa banɛ bɛ Wina'am sʋ'ʋlimin la

42 ka yisi ba lɔb bugumin ka ba na kum ka ga'adi ba nyina.

43 Ka nimbanɛ an ninsʋma na nie ba Ba' Wina'am sʋ'ʋlimin nwɛnɛ winnigi nied si'em la. Dinzugɔ onɛ mɔr tʋba na wʋm, on wʋm.”

Areza'as banɛ su'a teŋin la siiliŋ

44      Ka Yesu yɛl ye, “Wina'am sʋ'ʋlim la nwɛnɛ areza'as banɛ su'a teŋin. Ka dau sɔ' nyɛɛ li ka lɛn lɛbisi ligili li ya'as. Ka o sʋnf ma'ae hali ka o kuli kuos on mɔr si'el wʋsa lɛbi da' pɔɔg la.”

Kugvɛnliŋ kanɛ buon pɛɛl la siiliŋ

45      Ka lɛn ye, “Wina'am sʋ'ʋlim nwɛnɛ kpikpinkpin onɛ ieed kugvɛnla banɛ ka ba buon pɛɛl la.

46 Ka on nyɛ pɛɛl yinne ka li ligidi zu'oe bɛdegʋ la, o keŋ kuos on mɔr si'el wʋsa lɛbi da' li.”

Sau la siiliŋ

47 Ka Yesu ye, “Wina'am sʋ'ʋlim la lɛn nwɛnɛ sau kanɛ ka ba lɔb mu'arin ka li gban'e zimi buudi wʋsa.

48 Ka li pɛ'ɛl sau la. Ka ba tɛɛgi li dʋ'ʋs gʋʋr ka gaans ziiŋ sʋma la su ba gɔna ni, ka lɔb bʋmbɛ'ɛdnam la bas.

49 Li mɛ na an ala dunia naar saŋa. Wina'am maliaknam na kena gaans nimbɛ'ɛdnam la ninsʋma sʋʋgin,

50 ka lɔbi ba bas bugum zin'igin, ka ba na kum ka ga'ad nyina.”

La'apaala nɛ la'akʋda la yɛla

51 Ka Yesu bu'osi ba ye, “Ya baŋ nɛ'ɛnam gbinnɛ?”

Ka ba lɛbis o ye, “Ɛɛn.”

52      Ka o yɛli ba ye, “Onɛ an gbauŋmi'id Wina'am gbauŋ kʋdigin la ka yʋ'ʋn zamis Wina'am gbauŋ paalig la Wina'am sʋ'ʋlim la yɛla, nwɛnɛ yidaan onɛ yisid o la'asʋma banɛ an bʋnkʋda nɛ bʋmpaala o la'ad dɔɔgin

nɛ.”

Ban zan'as Yesu o mɛŋ teŋin la yɛla

(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)

53      Ka Yesu n siilim siilima la naae la ka yii ani

54 kul o teŋin ka pa'ali ba, ba la'asʋg dɔɔdin. Ka li lidigi ba, ka ba yɛl ye, “Ka oŋa nyɛ ya'am kaŋa nɛ tʋʋmnyalim bama yaanɛ?

55 O ka'anɛ kampinta biiga? Ka li ka'anɛ o ma ka ba buon Mɛɛri laa? Ka li ka'anɛ o pitibi an Jemes nɛ Josef nɛ Simon nɛ Judas laa?

56 Ka ka'anɛ o tanpi nwa' zi'e nɛ ti laa? Ka yaanɛ ka dau kaŋa nyɛ nɛ'ɛnama”

57 Ka ba zan'as o.

Amaa Yesu yɛli ba ye, “Ba na'asid nɔdi'es zin'ig wʋsa, asɛɛ o mɛŋ teŋin

nɛ o yidimin ka ba kʋ na'as oo.”

58 Ban pʋ niŋ o yadda la zug, ka o pʋ tʋm tʋʋmnyalima bɛdegʋ anina.

MATEO 14

Joon onɛ sʋʋd nidib ku'om la kum yɛla

(Mak 6:14-29; Luk 9:7-9)

1 Saŋkan la Na'ab Herod da wʋm Yesu labaar,

2 ka  yɛl       o samanzin'idib ye, “Oŋa anɛ Joon onɛ da sʋʋd nidib ku'om la vʋ'ʋg kumin, dinzug ka o mɔr paŋi tʋm tʋʋm kaŋa.”

3–4 Na'ab Herod da pʋn gban'e Joon n lɔɔ kpar sanrega ni ka li anɛ on Herod n faaɛn o ba'abiig Filip pu'a Herodias n di ka Joon yɛl o ye li pʋ nar la zug.

5 Herod da bɔɔd ye o kʋʋ o ka gi'ig nidib la bɔzugɔ, ba daa siak ye Joon anɛ Wina'am nɔdi'es.

6 Ka Herod du'am tiɛnr daar paae ka ba maan di'ema, ka Herodias pu'ayua wa'a nidib tuon ka Herod sʋnf ma'ae hali,

7 ka o pɔɔ yɛl bipuŋ la ye, “Fʋn bɔɔd si'el wʋsa m na tisif.”

8 Ka o ma daa yɛl o ye o yɛlim na'ab Herod ye, “Zaŋim Joon zugʋ niŋ laan nwa' nannanna tisim.”

9 Ka na'ab la sʋnf san'am hali, amaa on pɔ saam tuon la zug ka o tis nɔɔr ye ba tisim bipuŋ la on bɔɔd si'el.

10 Ka tʋm sɔ' sanrega ni ka o fi'ig Joon zug.

11 Ka ba niŋ zug la laan na tis bipuŋ la, ka o zaŋi li tis o ma.

12 Ka o nya'andɔlib kena zaŋ o niŋgbina la mum ka keŋ yɛl Yesu.

Yesu diis dap tusa anu

(Mak 6:30-44; Luk 9:10-17; Jon 6:1-14)

13 Ka Yesu wʋm Joon kum labaar la ka kpɛn' anrʋŋʋ yi teŋ kan la tɔɔm zin'ikanɛ ka nidib kae. Ka nidib bɛdegʋ baŋ ka yi tɛɛnsin la bɛɛn o nɛ nɔba.

14 On daa yi anrʋŋʋn la ka nyɛ nidib bɛdegʋ la, o daa zɔɔ ba nimbaanlig ka ti'eb banɛ bɛn'ɛd la.

15 Ka zaam ma'ae ka o nya'andɔlib la kena yɛl o ye, “Kpɛla anɛ mɔɔgin, ka saŋa la mɛ tʋʋgid, dinzugɔ, basim nidib la ka ba keŋ tɛɛnsin la da' diibi di.”

16 Ka Yesu yɛli ba ye, “Li pʋ nar ye ba keŋɛ. Yanam mɛŋ tisimi ba diib

ka ba di.”

17 Ka ba lɛbis o ye, “Ti mɔri bodobodo gbila anu nɛ zimi ayi' ma'aa.”

18 Ka Yesu yɛli ba ye, “Mɔri li na tisim.”

19 Ka o yɛl nidib la ye ba zin'inim mɔɔd la zug. Ka nɔk bodobodo gbila anu la nɛ zimi ayi' la gɔs agɔl ka pʋ'ʋs Wina'am bareka ka gbin'es bodobodo la tis o nya'andɔlib la, ka ba tis nidib la.

20 Ka sɔ' mɛkama dii tig. Ka nya'andɔlib la vaae linɛ kpɛlim la, ka li pɛ'ɛl pɛɛd pii nɛ ayi'.

21 Banɛ di diib la kal da anɛ wʋʋ dap tusa anu hali ka pu'ab nɛ biis kal pʋ paasɛ.

Yesu ken ku'om zug la yɛla

(Mak 6:45-52; Jon 6:15-21)

22 Li pʋ yuugɛ ka Yesu kɛ ka o nya'andɔlib la kpɛn' anrʋŋʋn gaad tuonnɛ lɔ'ɔŋ mu'ar la gbɛog sa, ka on kpɛlim ye o kɛɛs nidib la, ka ba kul. 23 Ka on kɛɛsi ba naae la, ka dʋ zuor zug ye o sɔs Wina'am. Ka zaam ti ma'ae ka o bɛɛ anina o kɔn'ɔkɔn'.

24 Anrʋŋ la da bɛ nɛ mu'ar la teŋsʋk, ka ku'opila nwɛ'ɛdi li, bɔzugɔ sisi'em la da da'adnɛ tʋ'ʋsidi li.

25 Ka bɛkɛung asubaa ka Yesu ken ku'om zugʋ wa'ae o nya'andɔlib la san'an.

26 Ka ban nyɛ ka o ken ku'om zug la, ka dabiem kpɛn' ba hali ka ba yɛt ye, “Li anɛ silinsiiug.”

MATEO 14–15

27      Amaa ka Yesu pian' tɔ'ɔtɔ ye, “Kpɛ'ɛŋimi ya sʋnya, ka li anɛ man. Da

zɔti dabiem.”

28      Ka Pita yɛl ye, “Zugsɔba, li ya'a sid anɛ fʋn, tisimi m nɔɔr ka m tʋ'ʋsif

ku'omin la.”

29      Ka o yɛl ye, “Kem na.” Ka Pita yi anrʋŋʋn la ken ku'om la zugʋ tʋ'ʋsid Yesu.

30 Ka on nyɛ sisi'em la da'ad la, ka dabiem kpɛn' o ka o pin'ili sim ka tansid ye, “Zugsɔba faanmim!”

31 Ka Yesu tieli gban'e o nu'ug tɔ'ɔtɔ ka yɛl o ye, “Fʋ anɛ dau kanɛ yadda

niŋiri pʋ zu'oe, bɔ ka fʋ bi'esida?”

Ka ba kpɛn' anrʋŋʋn la ka sisi'em la gu'oe.

33 Ka o nya'andɔlib la

na'as o yɛt ye, “Asida fʋ sid anɛ Wina'am Biig.”

Yesu ti'eb ban'adnam

(Mak 6:53-56)

34 Ka ba lɔ'ɔŋ mu'ar la kɛn Gennesaret teŋin na.

35 Ka nidib la nyɛ Yesu ka baŋ o la, ka tʋm buol tɛɛns banɛ kpi'e anina la nidib, ka ba mɔr banɛ bɛn'ɛd wʋsa, kɛɛn o san'an na,

36 ka sɔs o ye o kʋdim kɛl ka ban'adnam la si'is o fuug nɔɔr. Ka nimbanɛ wʋsa da si'isi li la nyɛ laafi.

MATEO 15

Jew dim yaanam pa'ala la yɛla

(Mak 7:1-13)

1 Ka Farisii dim sieba nɛ gbauŋmi'idib la yi Jerusalem kena bu'os

Yesu ye,

2 “Bɔɔ kɛ ka fʋ nya'andɔlib la zan'asi ti yaanam malima la? Ba pʋ piesidi ba nu'us wʋʋ lin nar si'em la ka ditta.”

3 Ka o lɛbisi bu'osi ba ye, “Bɔ kɛ ka ya zan'as Wina'am nɔɔr yɛlʋg la ka dɔlli ya mɛŋ malima?

4 Wina'am nɔɔr yɛlʋg la yɛl ye, ‘Tisimi fʋ saam nɛ fʋ ma girima.’ Ka lɛn yɛl ye, ‘Nid ya'a pɔ nɔɔri niŋ o saam bɛɛ o ma, asɛɛ ka ba kʋʋ o.’

5 Amaa yanam lɛɛ pa'an ye, sɔ' ya'a mɔr si'el ka na sʋŋ o ba' bɛɛ o ma, ka yɛli ba ye bʋn la anɛ Wina'am din, li pʋ mugus ye o nɔki lii tisi baa.

6 Linɛ kɛ ka ya zan'as Wina'am nɔɔr yɛlʋg ka dɔlli ya mɛŋ malima.

7 Yanam zam dima, Azaya da mɔr sida on da di'e Wina'am nɔyɛlʋgʋ tisi ya ka li yɛl ye,

8 “‘Nimbama na'asidim nɛ ba nɔɔr amaa ka ba sʋnya lal nɛ mam hali.

9 Ban zun'od mam si'em la pʋ yii ba sʋʋnrin naa, ka ba pa'ala an linɛ yit nidibin na.’”

Bʋn linɛ kɛt ka nidib an dian'ad la yɛla

(Mak 7:14-23)

10              Ka Yesu buol nidib ka yɛli ba ye, “Kɛlisimi ka gban'e li gbin.

11 Ka' linɛ kpɛn'ɛd ninsaal nɔɔrin la kɛt ka o an dian'adɛ, amaa linɛ yit ninsaal nɔɔrin la kɛt ka o an dian'ad daan.”

12   Ka o nya'andɔlib la bu'os o ye, “Fʋ mi' ye Farisii dim la sʋnya pɛlignɛ

nɛ fʋn yɛl si'em laa?”

13   Ka Yesu lɛbis ye, “Bʋmbʋtir mɛkama linɛ ka m Ba' onɛ bɛ arezana ni la pʋ bʋd la, ba na vɔɔn li bas. 14 Kɛlli ba! Ba nwɛnɛ zʋnzɔŋʋ na vɛ'ɛd o zʋnzɔŋ tiraan nɛ. Ka zʋnzɔŋ ya'a ti vɛ'ɛd zʋnzɔŋɔ asɛɛ ka ba wʋsa lu bʋmbɔkin.”

15   Ka Pita yɛl o ye, “Pa'alimi ti siiliŋ kaŋa gbinnɛ an si'em.”

16   Ka o bu'osi ba ye, “Ya nam kpɛn anɛ zi'ilim dimaa?

17 Ya pʋ baŋ ye linɛ ka sɔ' dit la sigidnɛ pʋʋrin ka lɛn yit o niŋgbiŋin naa?

18 Amaa linɛ yit ninsaal nɔɔrin la yit nɛ o sʋʋnrin ka nɛ'ɛŋa kɛt ka o an dian'ad daan.

19 Bɔzugɔ pʋtɛn'ɛbɛ'ɛd yitnɛ sʋʋnrin na. Linɛ kɛt ka o an ninkʋʋd, ka san'amid pu'ab, ka tʋm dian'ad tʋʋma, ka faand nidib, ka faad nɛ ka san'amid nidib yʋ'ʋr.

20 Nɛ'ɛŋa an dian'ad ka ka'anɛ nidi na dit ka pʋ pie nu'us wʋʋ lin nar si'em la.”

Pu'a onɛ niŋ Yesu yadda la yɛla

(Mak 7:24-30)

21 Ka Yesu tɔɔm anina keŋ tɛɛns banɛ kpi'e Taya nɛ Sidon la.

22 Ka Keenan dim pu'a yi teŋ ban na kɛɛn o san'an na sɔs o ye, “David yaaŋa, zɔmi m nimbaanlig, ka m pu'ayua ka kikirig dɔl o ka li namisid o hali.”

23              Ka Yesu sin. Ka o nya'andɔlib la sɔs o ye, “Kadim pu'a la ka o keŋ

sa; ka o maannɛ tʋkpiidʋg.”

24              Ka o yɛli ba ye, “Wina'am tʋm man nɛ Israel dim banɛ nwɛnɛ kɔnbbanɛ bɔdig la san'an na gʋllim.”

25              Ka pu'a la kena igin o tuon ka yɛl ye, “Zugsɔba sʋŋimim.”

26              Ka o lɛbis ye, “Li pʋ nar ye sɔ' zaŋ biis diibi lɔbi tis baasɛ.”

MATEO 15–16

27              Ka pu'a la lɛbis ye, “Zugsɔba, li anɛ sida. Amaa baa daan ya'a dit ka

dizɔra lut teŋin, baas la na pi'isi li wae.”

28              Ka o lɛbis ye, “Pu'aa, fʋ yadda la zu'oe nɛ galis. Ka fʋn bɔɔd si'el la,

li na niŋ ala tisif.” Ka anina yim ka o pu'ayua la nyɛ laafi.

29 Ka Yesu yi anina dɛn'ɛd Galile mu'ar la nɔɔrin, ka keŋ dʋ zuor zugʋ zin'in anina.

30 Ka nidib bɛdegʋ kɛɛn o san'an na, mɔr waba nɛ zʋnzɔɔs nɛ pɔnda nɛ gigis nɛ nidib bɛdegʋ banɛ bɛn'ɛd wiim kɔn'ɔb-kɔn'ɔb na digili ba o tuon ka o ti'ebi ba.

31 Ka li lidig nidib la, ban nyɛ ka gigis pian'ad, ka pɔnda paam laafi, ka waba ken, ka zʋnzɔɔs nyɛt la. Ka ba na'as Wina'am onɛ ka Israel dim pʋ'ʋsid la.

Yesu diis dap tusa anaasi

(Mak 8:1-10)

32   Ka Yesu buol o nya'andɔlib la, ka yɛli ba ye, “M zɔt nidib nwa' nimbaanlig bɔzugɔ li paae daba atan' ka ba bɛɛ m san'an kpɛla ka mɛ pʋ mɔr diibi na dii. M pʋ bɔɔd ye m kɛ ka ba kul nɛ kɔ'ɔm. Li ya'a ka' ala ba na ti vib suorin.”

33   Ka o nya'andɔlib la bu'os o ye, “Ka ti ye ti nyɛ diib yaanɛ mɔɔgin

nwaa diis nimbama nwa' wʋsa?”

34   Ka Yesu bu'osi ba ye, “Ya mɔr bodobodo gbila ala?”

Ka ba lɛbis ye, “Ayɔpɔi nɛ zimi bi'ela.”

35   Ka Yesu yɛl nidib la ye ba zin'inim teŋin.

36 Ka o zaŋ bodobodo gbila ayɔpɔi la nɛ zimi la, ka sɔs Wina'am niŋi li bareka ka gbin'es diib la tis o nya'andɔlib la. Ka ba zaŋi pʋdigi tis nidib la.

37 Ka ba wʋsa dii tig. Ka ba vaae dikanɛ kpɛlim la la'as ka li pɛ'ɛl pɛɛd ayɔpɔi.

38 Ka banɛ di diib la kal an tusa anaasi, hali ka pu'ab nɛ biis kal pʋ paasɛ.

39 Ka o bas nidib la, ka kpɛn' anrʋŋʋn keŋ Magadan teŋin.

MATEO 16

Ban bɔɔd ye Yesu maal bʋnnyalima la yɛla

(Mak 8:11-18; Luk 12:54-56)

16              

Ka Farisii dim nɛ Sadusii dim sieba kɛn Yesu san'an naa bɔɔd ye ba bɛnd o, ka yɛl o ye o maalim bʋnnyalima linɛ sid yi arezana ni na.

2 Ka Yesu lɛbis ye, “Winnig ya'a kpɛn'ɛd ya yɛt ye zin'ig la an nyain bɔzugɔ saŋgbana la an mu'oe la zug.

3 Ka bɛkɛung ka ya yɛt ye saa na ni, bɔzugɔ saŋgbana la sɔbʋg bir-bir la zug. Ya tun'e pa'an saŋgbana la an si'em, amaa ya kʋ nyaŋi baŋ zanbina linɛ pa'an saŋa la an si'em.

4 Zʋmaaŋ kaŋa nidib, banɛ an nimbɛ'ɛdnam nɛ tʋʋmfɛn'ɛsa dim ka pʋ dɔl Wina'am suor la, bɔɔd tʋʋmnyalima; amaa ba kʋ maligim nyɛɛ asɛɛ Jona tʋʋmnyalima zanbin la.” Ka o basi ba ka tɔɔm.

Farisii dim nɛ Sadusii dim danbin la yɛla

(Mak 8:14-21)

5 Ka nya'andɔlib la lɔ'ɔŋ mu'ar gbɛog la sa, ka tam bodobodo mɔrim. 6 Ka Yesu yɛli ba ye, “Gu'usimi ya mɛŋ nɛ Farisii dim nɛ Sadusii dim danbin la yɛla.”

7       Ka nya'andɔlib la pian'ad nɛ taaba ye, “Tinamɛ pʋ mɔr bodobodo na

la zug ka o yɛl ala.”

8       Ka Yesu baŋi li ka bu'osi ba ye, “Yanam banɛ ka ya yadda pɔɔd la, bɔ ka ya pian'ad yanamɛ pʋ mɔr bodobodo la yɛla?

9 Ya nam pʋ baŋi li gbinnɛɛ? Ya pʋ tɛnr bodobodo gbila anu la ka dap tusa anu daa di laa? Ya daa vaae dikanɛ kpɛlim la pɛ'ɛl pɛɛda ala?

10 Bɛɛ bodobodo gbila ayɔpɔi la nɛ dap tusa anaasi la? Pɛɛda ala ka ya daa vaae dikanɛ daa kpɛlim la pɛ'ɛlɛ?

11 Ka bɔ ka ya pʋ baŋ ye m pʋ pian'adi ya bodobodo yɛla? Gu'usimi ya mɛŋ nɛ Farisii nɛ Sadusii dim danbin la yɛla.”

12 Ka ba yʋ'ʋn baŋ ye o pʋ yɛti ba nɛ ye ba gu'usimi ba mɛŋ nɛ danbin kanɛ gɛndig bodobodo ni laa, amaa Farisii dim nɛ Sadusii dim pa'ala la.

Pita yɛl Yesu an sɔ'

(Mak 8:27-30; Luk 9:18-21)

13      Ka Yesu paae Sizerea Filipi teŋin ka bu'os o nya'andɔlib la ye, “Nidib

yɛt ye man onɛ an Ninsaal Biig la aan anɔ'ɔnɛ?”

14      Ka ba lɛbis o ye, “Sieba ye fʋ anɛ Joon onɛ da sʋʋd nidib ku'om la, ka sieba ye fʋ anɛ Elaja, ka sieba ye fʋ anɛ Jeremia bɛɛ Wina'am nɔdi'esidib la yinne.”

15      Ka o lɛbisi bu'osi ba ye, “Ka yanam on yɛl ye man aan anɔ'ɔnɛ?” MATEO 16–17

16      Ka Simon Pita lɛbisi yɛl o ye, “Fʋ anɛ Kristo, Wina'am onɛ vʋe la

Biig.”

17      Ka Yesu lɛbisi yɛl o ye, “Simon, Jona biiga, albareka bɛɛ fʋ zug, bɔzugɔ li ka' ninsaali pa'alif nwa'a, amaa li anɛ m Ba' onɛ bɛ arezana ni la.

18 M yɛtif ye, fʋ anɛ Pita. Ka tampiing kaŋa zug ka m na zi'eli m yadda dim la'asʋg. Ka kum kʋ mɔr paŋ nɛ baa.

19 M na tisif arezana sʋ'ʋlim saafibiis. Bʋn lin wʋsa ka fʋ na lɔ dunia nwa' zug la, li mɛ na lɔ arezana ni. Ka bʋn lin wʋsa ka fʋ na yidig dunia nwa' zug la, li mɛ na yidig arezana ni.”

20 Ka Yesu sa'al o nya'andɔlib la ye, ba da yɛl sɔ' ye, onɛ an Kristo laa.

Yesu pa'al o kum la yɛla

(Mak 8:30–9:1; Luk 9:22-27)

21      Saŋkan la ka Yesu pin'ili pa'an o nya'andɔlib la ye, “Li anɛ tilas ye m keŋ Jerusalem paam namisʋg bɛdegʋ teŋin kpɛɛmnam nɛ Wina'am maanmaannib kpɛɛmnam nɛ gbauŋmi'idib nu'usin. Ka ba na kʋʋ m, ka daba atan' daar ka m na vʋ'ʋg kumin.”

22      Ka Pita buol o yi kpɛŋi pin'ili san'an o ye, “Wina'am na yisif yɛlkaŋa

ni, ka li da niŋi fɔ.”

23      Ka Yesu fɛndigi yɛl Pita ye, “Lɛmmi m nya'aŋ, Sʋntaana nwa'. Fʋ anɛ onɛ vi'idi m suor. Fʋ tɛn'ɛsʋg anɛ ninsaal pʋtɛn'ɛr ka ka' Wina'am din nɛ.”

24      Ani ka Yesu yɛl o nya'andɔlib la ye, “Nid ya'a bɔɔd ye o dɔl man, asɛɛ ka o zan'as o mɛŋ bɔɔdim ka zaŋ o kum dapuudiri dɔl man.

25 On wʋsa bɔɔd ye o su'a o nyɔvʋr la, li na bɔdig, amaa on wʋsa bas o nyɔvʋr man zug, o na nyɛɛ o nyɔvʋr.

26 Nid ya'a nyɛ dunia nwa' la'ad wʋsa, ka o mɛŋ nyɔvʋr bɔdigɛ, o nyɔɔd an bɔ? Bɔzugɔ si'el kae dunia ni ka nid na zaŋi tiak o nyɔvʋrɛ. 27 Ninsaal Biig la na ti kena nɛ o Ba' na'am linɛ nyɛɛn pil-pil la nɛ o maliaknam, ka saŋkan la o na tis sɔ' wʋsa yɔɔd linɛ zemis nɛ o tʋʋma. 28 Yɛlmɛŋir ka m yɛti ya ye, ninsieba zi'e kpɛla ka kʋ kpii, ka na nyɛ Ninsaal Biig la kenna nɛ o na'am.”

MATEO 17

Yesu n tiak o mɛŋ la yɛla

(Mak 9:2-13; Luk 9:28-36)

17              

Daba ayuobʋ nya'aŋ, ka Yesu zaŋ Pita nɛ Jemes nɛ Jemes ba'abiig Joon dʋ zuotita'ar zug. Ka ban gʋllim bɛɛ anina.

2 Ka o tiaki ba tuon, ka o nindaa nie nyain wʋʋ nintaŋ nɛ. Ka o fuud pɛlig hali.

3 Ka ba nyɛ Moses nɛ Elaja, ka ba kenaa sɔnsid nɛ Yesu.

4 Ka Pita yɛl Yesu ye, “M Zugsɔba, li an sʋ'ʋm ye ti bɛ kpɛla. Fʋ ya'a siak, m na ti' sʋga atan' tis fʋn yinne nɛ Moses yinne nɛ Elaja yinne mɛn.” 5 Ka on nam kpɛm pian'ad la, ka saŋgbauŋ linɛ nie nyain kena ligili ba. Ka kʋkɔr yi saŋgbauŋ la nii yɛl ye, “Oŋa aan m binɔŋir, onɛ paae m ya'am bɛdegʋ. Kɛlisimi nɛ o pian'ad.”

6 Ka o nya'andɔlib la wʋm la, ka vanbin teŋin nɛ dabietita'ar.

7 Ka Yesu li'eli si'isi ba ka yɛli ba ye, “Duomi, ka da zɔti dabiem.”

8 Ka ba gɔdigi ba zuti gɔs, ka pʋ lɛn nyɛ nidaa, asɛɛ Yesu gʋllim.

9 Ka ban sigid zuor zug la na, Yesu sa'ali ba ye, “Mid ka ya yɛl nid

bʋnkanɛ ka ya nyɛ la, hali nɛ Ninsaal Biig la ti vʋ'ʋg ka bas kum.”

10 Ka o nya'andɔlib la bu'os o ye, “Wala ka gbauŋmi'idib yɛl ye, Elaja

na dɛŋi kena?”

11 Ka o lɛbisi yɛli ba ye, “Li anɛ amɛŋa ye Elaja na dɛŋi kena, ka lɛbis si'el wʋsa li zin'igin.

12 Amaa man yɛti ya nɛ ye, Elaja pʋn kena sa, ka ba pʋ baŋ on an sɔ', ka niŋ o ban bɔɔd si'em. Ala mɛn ka Ninsaal Biig la na nyɛ namisʋgʋ ba nu'usin.”

13 Ka o nya'andɔlib la yʋ'ʋn baŋ ye o yɛti ba nɛ Joon onɛ sʋʋd nidib ku'om la yɛla.

Yesu ti'eb kpisiŋkpi'ir daan

(Mak 9:14-29; Luk 9:37-43)

14 Yesu nɛ o nya'andɔlib la paae tigirin la, ka dau sɔ' kena igin Yesu tuon,

ka yɛl ye, “M Zugsɔba, zɔmi m biig la nimbaanlig ka o lutnɛ kpisiŋkpi'ir ka li namisid o hali. Ka li ya'a ɛɛn duoe o, o lutnɛ bugumin bɛɛ ku'omin. 16 Dinzug ka m mɔr o na amaa fʋ nya'andɔlib la pʋ nyaŋi ti'eb oo.”

17 Ka Yesu lɛbisi ba ye, “Zʋmaaŋ kaŋa nidib ka' yadda ka mɛ ka' yɛlmɛŋir dima. Saŋa wala ka ya bɔɔd ye m bɛ nɛ ya? Saŋa wala ka m ye m mɔdig nɛ ya?” Ka o yɛl dau la ye, “Mɔr biig la na.”

18 Ka Yesu kad kikirig la biig la ni, ka anina yim ka biig la nyɛ laafi.

19      Ka nya'andɔlib la keŋ Yesu san'an baanlimm bu'os o ye, “Bɔɔ niŋ ka

ti pʋ nyaŋi kad kikirig la yisɛ?”

20      Ka o lɛbisi ba ye, “Ya yadda pʋ zu'oe la zug. Li anɛ sida ka m yɛti ya ye ya ya'a niŋ Wina'am yadda hali ka li kʋdim pɔɔdi nwɛnɛ kansiing MATEO 17–18

bielif nɛ, ya na tun'e yɛl zuor kaŋa ye, ‘Tɔɔm keŋ zin'isi'a sa!’ Ka li na niŋ ala. Ka si'el kae ka ya kʋ nyaŋi maalɛ.

21 Asɛɛ Wina'am sɔsʋg nɛ nɔlɔɔr ka ya na tun'e kad nɛ'ɛnam buudi.”

Yesu lɛm pian' o kum yɛla

(Mak 9:30-32; Luk 9:43-45)

22 Ka nya'andɔlib la la'as taaba kɛn Galile na, ka Yesu yɛli ba ye, “Ba na ti gban'e Ninsaal Biig la niŋ o nidib nu'usin

23 ka kʋʋ o, ka li daba atan' daar o na vʋ'ʋg ka bas kum.” Ka ba sʋnya san'am bɛdegʋ.

24      Ka Yesu nɛ o nya'andɔlib la paae Kapeenum teŋin, ka Wina'am Pʋ'ʋsim Yir lampɔdi'esidib bu'os Pita ye, “Ya pa'an la yɔɔd Pʋ'ʋsim Yir lampɔ bɛɛ?”

25      Ka o lɛbis ye, “Ɛɛn o yɔɔd.” Pita paae yin la, Yesu da dɛŋi bu'os o ye, “Simon, fʋ tɛn'ɛsid ye bɔ? Anɔ'ɔn san'an ka dunia nwa' na'anam di'esidi ba lampɔ? Teŋin dimin bɛɛ banɛ an saam la ni?”

26      Ka Pita ye, “Saam la ni.” Ka Yesu yɛl o ye, “Alaa teŋin dim la ba'a kae.

27 Tinamɛ pʋ bɔɔd ye ti ziemi ba la zug, kem lɔs gu'a bɛuŋin la ka fʋn gban'e ziiŋ si'a yiiga la, fʋn ya'am o nɔɔr ka fʋ na nyɛ anzurifa la'af linɛ ka fʋ na yɔ man nɛ fʋn yɛla.”

MATEO 18

Anɔ'ɔnɛ na an kpɛɛm Wina'am sʋ'ʋlimin la

(Mak 9:33-37; Luk 9:46-48)

18  

Saŋkan la, nya'andɔlib la da kɛn Yesu san'an na, Bu'os o ye, “Anɔ'ɔnɛ an kpɛɛm Wina'am sʋ'ʋlimin la?”

2 Ka Yesu buol biig na zi'eli ba sʋʋgin,

3 ka yɛli ba ye, “Asida ka m yɛti ya ye, ya ya'a pʋ tiaki ya sʋnya lieb wʋʋ biisɛ, ya kʋ kpɛn' Wina'am sʋ'ʋlim la nii.

4 Ka onɛ wʋsa sied o mɛŋ nwɛnɛ biig nɛ, o na an kpɛɛm Wina'am sʋ'ʋlimin la.

5 “Ka onɛ wʋsa di'e bibil nwɛnɛ oŋa, man yʋ'ʋr zug, o di'enɛ man.”

Yesu n pa'an pan'asʋg la yɛla

(Mak 9:42-48; Luk 17:1-2)

6 “Amaa onɛ kɛ ka bibibis banɛ niŋim yadda nwa' yinne tʋm tʋʋmbɛ'ɛd, li naan aan sʋ'ʋm nɛ ban na nɔk nɛtita'ari lɔɔ kɔl o niŋgɔɔnr ka lɔb o basi atɛuk zuluŋin la ka ku'om dii o.”

7 Ka ye, “Dunia dima, ya na namis, yanamɛ kɛt ka linɛ pan'asid nidibi kpɛn'ɛsid tʋʋmbɛ'ɛdin kenna la zug. Asɛɛ ka pan'asʋg bɛ, amaa tɔɔg na bɛɛ tis onɛ kɛt ka pan'asʋg bɛ la.

8 “Fʋ nu'ug bɛɛ fʋ nɔbir ya'a kɛ ka fʋ tʋm tʋʋmbɛ'ɛd, fʋn fi'igimi li bas. Li an sʋ'ʋm nɛ fʋn na nyɛ nyɔvʋr ka fʋ nu'ug yinne kae bɛɛ fʋ an wabir sɔn'oe fʋn na mɔr nu'us nɛ nɔba wʋsa ka kpɛn' bugum kanɛ pʋ kpiisid ni.

9 Fʋ nif ya'a kɛ ka fʋ tʋm tʋʋmbɛ'ɛd, fʋn kpikimi lii bas. Li an sʋ'ʋm nɛ fʋn na nyɛ nyɔvʋr ka nif kae gaad fʋn na mɔr nini ayi' ka ba lɔbi fʋ bas bugum teŋ.”

Pɛ'og kanɛ bɔdig la siiliŋ

(Luk 15:3-7)

10 Ka Yesu yɛl ye, “Baŋimi ka da pɔ'ɔgi bibama yinnee. M yɛti ya ye ba maliaknam banɛ bɛ arezana ni la bɛɛ m Ba' tuon saŋa mɛkama.

11 (Ninsaal Biig la kena, ye o faaɛnnɛ banɛ bɔdig la.)”

12 “Ya tɛn'ɛsid bɔ? Sɔ' ya'a mɔr pɛ'ɛs kɔbiga ka yinne bɔdigɛ, o kʋ bas piswai nɛ awai la zuoya zugin ka ba ɔnbid, ka o keŋ ie yinne laa?

13 Ka o ya'a nyɛɛ li, o sʋnf na ma'ae nɛ yinne la gaad piswai nɛ awai banɛ pʋ bɔdig la.

14 Li anɛ alaa tisi ya Ba' onɛ bɛ arezana ni la. O pʋ bɔɔd ye biis la yinne bɔdigɛ.

Yesu pa'an ba'abiig onɛ tʋm taal la yɛla

15† “Fʋ ba'abiig onɛ an yadda niŋid ya'a tʋmif taal, kem yɛl o, o taali an si'el fʋn nɛ on ma'aa. Ka o ya'a siaki fʋ nɔɔr o kpɛn anɛ fʋ ba'abiig.

16 Amaa o ya'a zan'asi fʋ nɔɔr, fʋn dɔl nid yinne bɛɛ ayi' paasi fʋ zugʋ keŋ o san'an. Ka nidib ayi' bɛɛ atan' na di kasɛt yɛl la zug.

17 Ka o ya'a zan'as ka pʋ kɛlisi ba pian'adɛ, fʋn yɛlimi li Wina'am nidib la'asʋgʋn. Ka o ya'a

† 18:15 Luk 17:3

MATEO 18

pʋ siak Wina'am nidib la sʋʋginɛɛ, yanam basimin o nwɛnɛ onɛ pʋ dɔl Wina'am bɛɛ lampɔdi'es.

18   “Li anɛ asida ka m yɛti ya ye, lin ka ya lɔ dunia nwa' ni la Wina'am

mɛ na lɔ. Ka lin ka ya yidig la Wina'am mɛ na yidig.

19   “M yɛti ya ya'as ye nidib ayi' ya'a naal nɔɔr ka sɔsi m Ba' Wina'am si'el, o na maali li tisi ba.

20 Ka nidib ayi' bɛɛ atan' ya'a la'as man yʋ'ʋr zug, m na bɛ nɛ ba.”

Tʋmtʋm onɛ pʋ dit suguru la yɛla

²¹ Ka Pita kena bu'os Yesu ye, “M Zugsɔba, m ba'abiig na tʋm

tʋʋmbɛ'ɛdi pɔ'ɔgim nɔɔr ala ka m na kɛɛ o taali basɛ? Nɔɔr ayɔpɔi bɛɛ?”

²² Ka Yesu yɛl o ye, “M pʋ yɛl ye nɔɔr ayɔpɔi ma'aanɛɛ. Amaa m ye hali

nɔɔr pisyɔpɔi abʋyɔpɔi.

²³ “Dinzugɔ arezana sʋ'ʋlim nwɛnɛ na'ab sɔ' onɛ bɔɔd ye o gɛlig o sama nɛ o tʋmtʋmnib.

24 Ka on pin'il gɛligir la, ba mɔr nid yinne na ka di sam ligidi yɔn tusa piiga.

25 Ka on kʋ nyaŋi yɔ la zug, ka o zugdaan la tis nɔɔr ye ba kuosim o nɛ o pu'a nɛ o biis nɛ o la'ad wʋsaa yɔ sam la.

26 “Ka o vanbin o zugdaan tuonnɛ sɔs o ye, o dim o suguru, ka o na yɔ sam la wʋsa.

27 Ka o zugdaan la zɔɔ o nimbaanlig, ka bas sam la, ka kɛ ka o keŋ.”

28 “Amaa tʋmtʋm la yi la, o tʋ'ʋs o tʋmtʋm tiraan kanɛ dii o sam anzurifa ligidi kɔbiga (li pʋ paae yɔlʋg yinnee,) ka gban'e o siank o kʋkɔr, ka yɛl o ye, ‘Yɔɔmi m sam la tisim.’

29 “Ka o tʋmtʋm tiraan la vanbin o tuonnɛ sɔs o ye, ‘Dim suguru, ka m

na yɔɔ fʋ sam la.’

30 “Amaa ka o zan'as, ka zaŋ o kpɛn'ɛs sanrega ni ka ye, asɛɛ o yɔ sam la.

31 Ka o tʋmtʋm taaba la nyɛ ala la, ka ba sʋnya san'am hali. Ka ba keŋi ba zugdaan la san'anɛ tu'as o linɛ niŋ la wʋsa.

32 “Ka o zugdaan la buol o yɛl ye, ‘Fʋ anɛ tʋmtʋm bɛ'ɛd, sam kanɛ wʋsa ka fʋ di la, m kɛɛ li bas, fʋn sɔsim la zug.

33 Li pʋ sʋm ye fʋ mɛ zɔɔ fʋ tiraan nimbaanlig, wʋʋ man zɔ fʋn nimbaanlig si'em laa?’

34 Ka o zugdaan la sʋnf pɛlig hali. Ka o kɛ ka ba zaŋ o kpɛn'ɛs sanrega ni ye ba namis o ka yɛl ye, asɛɛ o yɔ sam la wʋsa.

35 “Ala mɛn ka m Ba' onɛ bɛ arezana ni la na niŋ nɛ ya, ya ya'a pʋ kɛɛ

ya ba'abiis taali bas nɛ ya sʋnya wʋsaa.”

MATEO 19

Yesu n pa'an pu'a lɛbisʋg la yɛla

(Mak 10:1-12)

19

† Ka Yesu pian' naae la, o yi Galile kpɛn' Juda zin'isi'a linɛ bɛ Joodan mu'ar nya'aŋ la.

² Ka nidib bɛdegʋ dɔl o ka o ma'ae ban'adnam la wʋsa ban'as anina.

3 Ka Farisii dim kɛɛn o san'an na ye ba kpans o pian'adi gɔs, ka bu'os

ye, “Ti wada pʋʋginɛ, suor bɛ ye dau lɛbis o pu'a, yɛl si'a yɛlaa?”

4 Ka Yesu lɛbis ye, “Ya pʋ karim Wina'am gbauŋ laa?” Pin'ilʋgʋn la Wina'am da maalnɛ dau nɛ pu'a,

5 ka yɛl ye nɛ'ɛŋa zug, dau na bas o ba' nɛ o ma ka la'as nɛ o pu'a ka babayi' la na lieb niŋgbiŋ yinne.

6 Ka ba lɛn ka' babayi' ya'asɛ, amaa ba yʋ'ʋn liebnɛ yinne. Dinzugɔ, banɛ ka Wina'am ta'ali ba la, sɔ' da wɛligi baa.

7 Ka Farisii dim la bu'os o ye, “Ka wala ka Moses da sɔbi tis nɔɔr ye

dau tun'e tis o pu'a lɛbisʋg gbauŋ ka kad o?”

8  Ka Yesu lɛbis ye, “Ya sʋnkpi'euŋ la zug ka Moses da tis nɔɔr ye ya tun'e lɛbisi ya pu'ab. Amaa pin'ilʋgʋn sa la li da ka' alaa.

9 M yɛti ya ye onɛ ba

s o pu'a ka tɔɔm di pu'a ka li ka' nɛ o san'amnɛ dau, o sɔb anɛ pu'asan'auŋ sɔb.”

10   Ka o nya'andɔlib la yɛl o ye, “Dau nɛ o pu'a yɛla ya'a aan ala, li pʋ

sʋm ka dap dittin pu'aba.”

11   Ka o yɛli ba ye, “Li ka' nidib wʋsa na nyaŋi di'e pian'akaŋaa, asɛɛ banɛ ka Wina'am tisi ba la.

12 Ba du'a dap sieba ka ba daulim kae. Ka nidib mɛ fua dap sieba. Ka Wina'am yɛla sieba pʋ dit pu'aba nwɛnɛ ba fua ba mɛŋ nɛ. Ka onɛ na nyaŋi di'e yɛlkaŋa, on di'em.”

Yesu pʋ'ʋs Wina'am tis bibibis

(Mak 10:13-16; Luk 18:15-17)

13 Ka ba mɔr biisi kɛn Yesu san'an na ye o nɔk o nu'usi pa'ali ba zutin

ka pʋ'ʋs Wina'am tisi ba. Ka o nya'andɔlib la kad nidib la.

14 Ka Yesu yɛl ye, “Kɛl ka biis la kena ka da kati baa. Wina'am sʋ'ʋlim

anɛ bamanam taaba din.” 15 Ka nɔk o nu'usi pa'ali ba zutin ka keŋ.

† 19:1 Luk 16:18

Dasaŋ onɛ an arezak daan la yɛla

(Mak 10:17-31; Luk 18:18-30)

16      Ka dau kɛn Yesu san'an na, ka bu'os o ye, “Pa'anna, m na tʋm tʋʋm

sʋŋ bɔ ka nyɛ nyɔvʋr dinɛ ka' naarɛ?”

17      Ka o lɛbis o ye, “Bɔ ka fʋ bu'osidim linɛ an sʋ'ʋm yɛla? Wina'am yinne ma'aa bɛɛ, an sʋ'ʋm. Fʋ ya'a bɔɔd ye fʋ nyɛ nyɔvʋr, fʋn tʋmm o nɔɔr yɛlʋg la yɛt si'em la.”

18      Ka o bu'os ye, “Nɔɔr yɛlʋg banɛ san'anɛ?”

Ka Yesu lɛbis o ye, “Mid ka fʋ kʋ nid bɛɛ san'am pu'a bɛɛ dau. Mid ka fʋ zu bɛɛ di ziri kasɛt;

19 tisimi fʋ saam nɛ fʋ ma girima ka nɔŋi fʋ tiraan wʋʋ fʋn nɔŋi fʋ mɛŋ si'em la.”

20      Ka dasaŋ la yɛl o ye, “Man dɔl nɔɔr yɛlʋg bama wʋsa, ka bɔɔ lɛn kpɛlim?”

21      Ka Yesu lɛbis o ye, “Fʋ ya'a bɔɔd ye fʋ niŋ linɛ nar, fʋn kem kuos fʋn mɔr si'el wʋsa tis nɔŋ dim. Ala ka fʋ na nyɛ kpan'am arezana ni. Ka kena dɔl man.”

22      Ka on wʋm nɛ'ɛŋa la ka o keŋ nɛ sʋnsa'aŋ, bɔzugɔ o da mɔr kpan'am hali.

23      Ka Yesu yɛl o nya'andɔlib la ye, “Asida ka m yɛti ya ye, li na tɔi tis arezak daan nɛ on na kpɛn' Wina'am sʋ'ʋlim la ni.

24 M yɛti ya ya'as ye, li na an na'ana nɛ yʋgʋme na kpɛn' furipiim vɔɔnrin gat arezak daani na kpɛn' Wina'am sʋ'ʋlim la ni.”

25      O nya'andɔlib la wʋm nɛ' la ka li paki ba hali. Ka ba yɛt ye, “Anɔ'ɔn

yʋ'ʋn na nyɛ faangirɛ.”

26      Ka Yesu gɔsi ba ka yɛl ye, “Yɛl kanɛ tɔi tis ninsaal la, li pʋ tɔi tis Wina'am.”

27      Ka Pita lɛbis o ye, “Tinamɛ bas si'el wʋsa ka dɔllif la, ti na nyɛ bɔ?”

28      Ka Yesu yɛli ba ye, “Asida ka m yɛti ya ye, dunia paal la ni, Ninsaal Biig ya'a zin'in o na'am gbauŋ vɛnliŋ la zug la, yanam banɛ dɔlli m la mɛ na zin'in na'am gbana pii nɛ ayi' la zug, ka kad Israel dɔɔd pii nɛ ayi' la saria.

29 Ka banɛ wʋsa basi ba ya' bɛɛ ba bieya bɛɛ ba pitib bɛɛ ba tanp bɛɛ ba saamnam bɛɛ bamanam bɛɛ ba biis bɛɛ ba pɔɔd, man yʋ'ʋr zug la, ba na di'e ban bas si'el la, nɔɔr kɔbiga, ka lɛn nyɛ nyɔvʋr linɛ ka' naarɛ. 30 Amaa nidib bɛdegʋ banɛ dɛŋ tuon la na lɛb nya'aŋ, ka banɛ bɛ nya'aŋ la na gaad tuon.”

MATEO 20

Tʋmtʋmnib banɛ bɛ pɔɔgin la yɛla

20

Ka Yesu yɛl ye, “Wina'am sʋ'ʋlim nwɛnɛ pɔɔg sɔb onɛ yi bɛkɛungʋ keŋ nɔk tʋmtʋmnib ye ba tʋm o vain tiis pɔɔgin.

2 Ka siak ye o na yɔɔ ba anzurifa la'af yinne dabisir la pʋʋgin, ka mɔri baa keŋ o pɔɔgin la.

3 “Ka nintaŋ ziankir saŋa, ka o yi ka nyɛ ninsieba ka ba zi'e da'an, ka pʋ tʋm si'ela.

4 Ka o yɛli ba ye, ‘Yanam mɛ kemi m pɔɔgin la tʋm ka m na yɔɔ ya linɛ nar.’ Ka ba duoe keŋ pɔɔgin la.

5 Ka nintaŋ tisʋʋs nɛ nintaŋ gbɛligir ka o yii lɛn niŋ ala ya'as.

6 Ka zaam ti bɔɔd ma'ar la ka o nyɛ ninsieba ka ba zi'e ka bu'osi ba ye, ‘Bɔzug ka ya zi'e bɛogʋn sa ka pʋ tʋm si'ela?’

7 “Ka ba lɛbis ye, ‘Sɔ' pʋ nɔki ti tʋʋma la zug.’ Ka o yɛli ba ye, ‘Yanam

mɛ kemi m pɔɔgin la tʋm.’

8 “Ka zaam ti ma'ae naae la, ka pɔɔg la daan yɛl o tʋmtʋmnib kpɛɛm ye, ‘Buolim tʋmtʋmnib la na ka yɔɔ ba. Pin'ilim yɔ banɛ yuolim kena la ti paae banɛ dɛŋ na la.’

9 “Ka banɛ keŋ zaam nɔɔr la wʋsa di'e anzurifa la'af yinne-yinne. 10 Ka banɛ dɛŋi kɛɛn na la mɔr pʋtɛn'ɛr ye ba na di'e gaad banɛ yuolim kena la. Ka o tisi ba wʋsa anzurifa la'af yinne-yinne nwɛnɛ banɛ yuolim kena di'e si'em la.

11 Ka ban di'e la, ka nyɔn pɔɔg sɔb la

12 ye, ‘Banɛ yuolim la tʋm nɛ saŋa bi'ela nwa'. Amaa fʋ kɛ ka ba di'e azinzema nɛ tinam banɛ tʋm bɛogʋn saa namis nɛ nintaŋ tʋʋlʋg la.’

13 “Ka o lɛbisi yɛli ba nid yinne ye, ‘M zua, m pʋ tʋmif taala. Fʋ pa'a pʋ siak ye fʋ na di'e anzurifa la'af yinnee?

14 Nɔkimi fʋ yɔɔdi keŋ. Li anɛ m bɔɔdim ye m yɔɔf nɛ banɛ yuolim la azinzema.

15 Li pʋ nar ye m zaŋi m ligidi niŋ linɛ ka m bɔɔda? Bɛɛ fʋ mɔri fufum nɛ m tʋʋm sʋma la?’

16 “Dinzugɔ tuon dim na lieb nya'aŋ dim, ka nya'aŋ dim lieb tuon dim.”

Yesu lɛm pian' o kum la yɛla

(Mak 10:32-34; Luk 18:31-34)

17      Yesu n da wa'ae Jerusalem la, o da buol o nya'andɔlib la gʋllim ka yɛli ba ye,

18 “Gɔsimi ya, ti wa'anɛ Jerusalem, ka ba na gban'e Ninsaal Biig la tis Wina'am maanmaannib kpɛɛmnam nɛ gbauŋmi'idib, ka ba kad o saria ka kʋʋs o yɛla ye o sʋ'ʋm nɛ kum.

19 Ka nɔk o tis banɛ ka' Jew dim MATEO 20

ka ba na la'ad o, ka fieb o, ka kpa' o dapuudir zugʋ kʋʋ o. Ka daba atan' daar, ka o na lɛn vʋ'ʋg ka bas kum.”

Zebedee biis maa sɔs Yesu si'el la yɛla

(Mak 10:35-45)

20 Ka Zebedee pu'a dɔl o biisi kɛn Yesu tuon na igin ka sɔs o ye o maal o sʋnf bɔɔdim tis o.

21 Ka Yesu bu'os o ye, “Fʋ bɔɔd ye m maal bɔɔ tisi fɔ?”

Ka pu'a la lɛbis ye, “M bɔɔd ye fʋ siak ka fʋ ya'a ti dii fʋ na'am la, fʋn kɛ ka m biribis ayi' nwa', yinne zin'ini fʋ datiuŋ ka yinne la mɛ zin'ini fʋ dagɔbʋg.”

22 Ka Yesu lɛbisi ba ye, “Ya zi' yanamɛ sɔsid si'ela. Ya na nyaŋi nu nwam kanɛ an namisʋg ka m ye m nu laa?”

Ka ba ye, “Ɛɛn, ti na nyaŋ.”

23   Ka o lɛbis ye, “Ya sid na nuu li, amaa man lɛɛ pʋ mɔr suori na kɛ ka

sɔ' zin'ini m datiuŋ bɛɛ m dagɔbʋga, asɛɛ ban ka m Ba' ti'ebi guri ba la.”

24   Ka nya'andɔlib banɛ kpɛlim piiga la wʋm nɛ'ɛŋa la, ka ba sʋnya pɛlig nɛ babayi' la.

25 Ka Yesu buoli baa yɛl ye, “Ya mi' ye banɛ an na'anam dunia nwa' ni mugusidi ba nidib hali.

26 Amaa nɛ yanama, ya kʋ niŋ alaa. Onɛ bɔɔd ye o an kpɛɛm ya san'an, li nar ka o liebi ya tʋmtʋm.

27 Ka onɛ mɛ bɔɔd ye o an tuon sɔb, on na liebi ya yammʋg nwɛnɛ Ninsaal Biig nɛ.

28 O pʋ kena ye nidib tʋm tis oo, amaa o kena ye o tʋm tisi ba ka yis o nyɔvʋr ka kɛ ka nidib bɛdegʋ nyɛ yɔlisim.”

Yesu n ti'eb zʋnzɔɔs ayi' la yɛla

(Mak 10:46-52; Luk 18:35-43)

29 Ka ban daa yit Jeriko la, ka nidib bɛdegʋ dɔl Yesu. 30 Ka zʋnzɔɔs ayi' zin' suor kpikpɛŋ ka wʋm ye Yesu gat la, ka tansid ye, “David Yaaŋa, zɔmi ti nimbaanlig.”

31 Ka nidib la tansi ba ye ba kɛl vuud. Ka ba maligim tans ka li gaad

ala ye, “Zugsɔba, onɛ an David Yaaŋa, zɔmi ti nimbaanlig.”

32 Ka Yesu zi'en ka buoli ba, ka bu'osi ba ye, “Ya bɔɔd ye m tʋm bɔɔ tisi ya?”

33 Ka ba lɛbis ye, “Zugsɔba, ti bɔɔd ye ti nini lak ka ti nyɛt.”

34 Ka Yesu zɔɔ ba nimbaanlig ka si'isi ba nini; ani yim ka ba nini lak

ka ba nyɛt, ka kpɛn dɔl o.

MATEO 21

Yesu n kpɛn' Jerusalem la yɛla

(Mak 11:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19)

21

Ka ban li'el Jerusalem la, ba paae Befage linɛ bɛ Olif zuorin la. Ka Yesu tʋm o nya'andɔliba ayi',

2 ka yɛli ba ye, “Kemi teŋkpɛŋ kanɛ bɛɛ ya tuon la ka ya na nyɛ, ka ba lɔ buŋi zi'el nɛ o biig. Idigimi ba mɔr na.

3 Ka sɔ' ya'a yɛli ya si'el, yanam yɛlim o ye Zugsɔb la bɔɔdi ba ka o na tisi ya ka ya mɔr na.”

3 Nɛ'ɛŋa niŋnɛ ye li pa'al ye, Wina'am nɔdi'es la da pian' si'el la aan

amɛŋa ye,

4 “Zion dima ya na'ab kenna.

O sie o mɛŋi ban' bʋŋ.

O ban'ad bʋnkɔnbbil kanɛ ka ba mɔri tʋm tʋʋma.”

5  Ka nya'andɔlib la keŋ tʋm on yɛli ba si'em la.

7 Ka ba mɔr bʋŋ nɛ o biig la na, ka nɔki ba fuudi pa'al bʋŋ la zug ka o ban'.

8 Ka nidib bɛdegʋ yadigi ba fuud suorin, ka sieba mɛ nwaae tiis vaandi yadig.

9 Ka nimbanɛ bɛɛ o tuon nɛ banɛ bɛɛ o nya'aŋ la wʋsa yɛt nɛ kʋkɔtita'ar ye, “Hosaana, na'ab David Yaaŋa.

Albareka bɛ nɛ onɛ kenna nɛ Zugsɔb la yʋ'ʋr zug.

Banɛ bɛɛ agɔl na yɛl ye, Hosaana.”

10 Ka ban kpɛn'ɛd Jerusalem la, ka li lidig teŋ la dim wʋsa, ka ba bu'osid

ye, “Anɔ'ɔnɛ nwa'?”

11 Ka nidib la lɛbis ye, “O anɛ Yesu onɛ an nɔdi'es ka yi Nazaret linɛ bɛ

Galile sʋ'ʋlimin la na.”

Yesu kpɛn' Wina'am Pʋ'ʋsim Yin

(Mak 11:15-19; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22)

12  Ka Yesu kpɛn' Wina'am Pʋ'ʋsim Yin ka nyɛ banɛ kuosid nɛ banɛ da'ad la, ka o kadi ba yis. Ka tɛbig banɛ ti'akid ligidi la teebulnamɛ bas, la'an nɛ banɛ kuosid dawana la kʋgis mɛn.

13 Ka o yɛli ba ye, “Li sɔb Wina'am gbauŋʋn ye, ‘Ba na buonnɛ m yir la ye Wina'am Pʋ'ʋsim Yir.’ Ka yanam lɛbigi li ka li an na'ayiis suak zin'ig.”

14 Ka zʋnzɔɔs nɛ waba kɛɛn o san'an na ka o ti'ebi ba.

15 Ka Wina'am maanmaannib kpɛɛmnam nɛ gbauŋmi'idib nyɛ tʋʋmnyalim banɛ ka o tʋm la, ka biis tansid Pʋ'ʋsim Yin la yɛt ye, “Hosaana, albareka bɛ nɛ na'ab David Yaaŋ la.” Ka nɛ' kɛ ka ba sʋnya pɛlig.

16 Ka ba yɛl Yesu ye, “Fʋ wʋm ban yɛt si'em laa?”

Ka Yesu lɛbis ye, “Ɛɛn, m wʋmya. Amaa ya pʋ karim linɛ sɔb ye,

“‘Fʋ kɛt ka bibibis nɛ bilies pian'adi fʋ yʋ'ʋr laa?’”

17 Ka Yesu yii ani keŋ Betani teŋin gbɛɛn anina.

Yesu nɛ kekaŋ la yɛla

(Mak 11:12-14, 20-24)

18 Ka bɛog nie ka o lɛbid Jerusalem ka o kɔ'ɔm zabid,

19 ka o nyɛ kekaŋ ka li zi'e suor la kpikpɛŋ. Ka o keŋ ani ka pʋ nyɛ kekamaa ka li an vaand gʋllim. Ka o yɛl tiig la ye, “Fʋ kʋ lɛn wal ya'asɛ.” Ka anina yim ka tiig la kʋdig.

20 Ka o nya'andɔlib la nyɛɛ li la, ka li lidigi ba, ka ba ye, “Li niŋ wala

ka tiig nwa' kpɛn kʋdig tɔ'ɔtɔ?”

21   Ka Yesu lɛbis ye, “Asida ka m yɛti ya ye, ya ya'a niŋ Wina'am yadda ka pʋ bi'esida, ya kʋ tʋm wʋʋ man tʋm tikaŋa si'em la ma'aanɛɛ, amaa ya na tun'e yɛl zuokaŋa ye li vikim keŋ lu mu'arin la sa, ka li na niŋ ala.

22 Ka ya ya'a niŋ yadda ka sɔs si'el Wina'am san'an, ya na di'e.”

Yesu kpi'euŋ la yɛla

(Mak 11:27-33; Luk 20:1-8)

23 Ka o kpɛn' Pʋ'ʋsim Yin la pa'an, ka maanmaannib kpɛɛmnam nɛ kpɛɛmnam sieba kena bu'os o ye, “Fʋ nyɛ suor yaanɛ tʋm tʋʋm bama?

Ka anɔ'ɔn tisif nɔɔrɛ?”

24 Ka Yesu lɛbisi ba ye, “Mam mɛ na bu'osi ya si'el. Ya ya'a gandigim, m na yɛli ya onɛ tis man nɔɔr la.

25 Joon Wina'am ku'om sʋʋb la da yi yaanɛ na? Wina'am san'an na bɛɛ ninsaalib san'anɛ?”

Ka nidib la gban'e nɔɔr yinne ka yɛl ye, “Ti ya'a yɛl ye, ‘li yinɛ Wina'am san'an,’ o na yɛli ti ye, ‘ka bɔ ka ti pʋ siakɛ?’

26 Ka ti ya'a ye, ‘Li yinɛ dunia ni,’ ti zɔt nidib la dabiem, bɔzugɔ ba siak ye Joon daa anɛ Wina'am nɔdi'es.”

27 Ka ba lɛbis Yesu ye, “Ti zi'.”

Ka o mɛ yɛli ba ye, “Alaa mam mɛ kʋ yɛli ya mam nyɛ nɔɔr la sɔ'

san'anɛ.”

Biis ayi' siiliŋ la yɛla

28 “Ya tɛn'ɛs ka siiliŋ kaŋa gbin an bɔ? Dau sɔ' daa bɛ mɔr o biis ayi',

ka keŋ yinne san'an yɛl o ye, ‘M biiga, kem tʋm lɔmbɔn'ɔgin la zina.’

29 “Ka biig la lɛbis o ye, ‘M kʋ keŋɛ.’ Ka li niŋ bi'ela ka o tiak o ya'am

ka keŋ.

30 “Ka o keŋ oŋa la san'an mɛ yɛl o ye o kem tʋm. Ka o yɛl o ye, ‘M ba',

m na keŋ.’ Amaa ka pʋ keŋɛ.

31 “Babayi' nwa', anɔ'ɔnɛ tʋm o ba' la bɔɔdim?”

Ka ba lɛbis ye, “Yiiga sɔb la.”

Ka Yesu yɛli ba ye, “Asida ka m yɛti ya ye, lampɔdi'esidib nɛ pu'agɔɔnda na dɛŋi ya tuonnɛ kpɛn' Wina'am sʋ'ʋlim la ni.

32 Bɔzugɔ Joon daa kena ye o pa'ali ya pʋpielim suor ka ya pʋ niŋ o yadda, amaa lampɔdi'esidib nɛ pu'agɔɔnda daa niŋ o yadda. Hali baa yanamɛ nyɛ bama nwa' la, ya pʋ siaki tiaki ya sʋnyaa.

Kpaadib banɛ tʋm lɔmbɔn'ɔgin la siiliŋ

(Mak 12:1-12; Luk 20:9-19)

33 “Kɛlisimi siiliŋ yinne ya'as. Pɔɔg sɔbi da bɛ ka maal o vain tiis pɔɔg, ka mɛ zaŋguomaa giligi li, ka mɛ pɔgu'ud dɔwɔk, ka tu bʋmbɔk kanɛ ka ba na nwi'asid wala la ku'om. O bas pɔɔg la tis pɔgu'udib la ka nwiɛn.

34 Ka li pɔn'ɔb saŋaa li'el la, o tʋm o tʋmtʋmnib ye ba di'e wala linɛ aan o din la na.

35 “Ka banɛ di'e pɔɔg la tʋm la gban'e o tʋmtʋmnib la yinne bʋ' o, ka kʋ yinne ka lɔb oŋa la nɛ kuga.

36 Ka o lɛn tʋm sieba ka ba zu'oe gaad yiiga dim la. Ka ba lɛn niŋi ba ala ya'as.

37 Ka o yʋ'ʋn tʋm o mɛŋ biig ka tɛn'ɛsid ye, ‘On aan m mɛŋ biig la, ba na na'as o.’

38 “Ka kpaadib la nyɛɛ o la ka yɛl ye, ‘Ehɛɛn, oŋa sʋ'oe faar la. Kɛlli ka

ti kʋʋ o ka ti na sʋ'oe faar la.’

39 Ka ba vɛ' o yis pɔɔg la yiŋ ka kʋʋ o.”

40 Ka Yesu ye, “Pɔɔg la daan ya'a kul na, ya tɛn'ɛs ka o na niŋ pɔgu'udib

la wala?”

MATEO 21–22

41 Ka ba lɛbis ye, “O na namis nimbɛ'ɛdnam la hali ka kʋʋ ba, ka tiak ninsieba ka ba di'e pɔɔg la tʋm, ka li pɔn'ɔb saŋa ya'a ti paae, ba na tis o linɛ aan o din.”

42 Ka Yesu bu'osi ba ye, “Ya pʋ karim lin sɔb lɔsi'a Wina'am gbauŋʋn

si'em laa?

“Li sɔb ye, ‘Tampigkanɛ ka tanmɛɛdib daa nɛ'ɛs la lieb lɔdigin tampigir;

Nwa' anɛ Zugsɔb la niŋi li, ka ti nyɛ ka li an nyalima ti nini ni.’”

43 Ka Yesu yɛli ba ye, “M yɛti ya nɛ ye, m na di'e Wina'am sʋ'ʋlim la ya san'anɛ tis buudbanɛ na wan walsʋma.”

44 Ka on mɛkama lu kugkaŋa zug o na pʋnsigi yaam-yaam. Ka kugir la ya'a lu sɔ' zug li na mɛdig o.

45 Ka maanmaannib kpɛɛmnam nɛ Farisii dimi wʋm siilima la, ba baŋ ye o pian'adnɛ ban yɛla. 46 Ka bɔɔd ye ba gban'e o ka gi'ig nidib la, bɔzugɔ ba siak ye o anɛ Wina'am nɔdi'es.

MATEO 22

Pu'apaal di'ema siiliŋ

(Luk 14:15-24)

22              

Ka Yesu lɛm pian' ba nɛ siilima, ka yɛl ye,

2 “Wina'am sʋ'ʋlim la nwɛnɛ na'atita'ar onɛ maal o biig pu'adiir di'ema. Ka tʋm o tʋmtʋmnib ye ba buol nimbanɛ ka o daa dɛŋi tiɛn ba la.

3 Ka ba pʋ bɔɔd ye ba kenaa.

4 “Ka o lɛn tʋm tʋmtʋmnib sieba ya'as ka yɛli ba ye, ‘Yɛlim banɛ ka m daa dɛŋi tiɛn ba la ye m kʋ na'araad nɛ kɔnbbɛda ti'eb diibi zi'el. Hali si'el mɛkama wʋsa ti'eb ya.’

5 “Ka ba zan'as ka keŋi ba ken. Ka yinne keŋ o pɔɔgin, ka yinne keŋ o kuosim zin'igin.

6 Ka banɛ kpɛlim la gban'e o tʋmtʋmnib la tʋ' ba yaal ka kʋʋ ba.

7 Ka na'ab la sʋnf pɛlig, ka o tʋm o zabzabidib, ka ba kʋ ninkʋʋdib la ka nyu'oe ba teŋ la.

8 “Ka yʋ'ʋn buol o tʋmtʋmnib la yɛli ba ye, ‘Pu'adiir di'ema la ti'eb ya, amaa man daa kaanb sieba la ka' ninsʋma.

9 Dinzugɔ kemi suokita ni, ka ya ya'a nyɛ nidib si'em, yanam buolimi ba ka ba kɛn di'ema la ni na.’

10 Ka tʋmtʋmnib la niŋ ala ka keŋ suokita ni, buol ban nyɛ sieba wʋsa, ninsʋma nɛ nimbɛ'ɛdnam. Ka nidib pɛ'ɛl di'ema zin'igin la.

11 “Amaa na'ab la kpɛn' na ye o gɔs saam la, ka nyɛ dau sɔ' ka o pʋ yɛ pu'adiir di'ema fuugɔ.

12 Ka o yɛl o ye, ‘M zua, li niŋ wala ka fʋ kɛn di'ema la na ka pʋ yɛɛ li fuugɔ?’ Ka o pʋ nyaŋi lɛbis si'ela.

13 “Ka na'ab la yɛl o tʋmtʋmnib ye ba lɔɔm o nu'us nɛ o nɔba yis o lɔb

likin sa. Ka anina ka nidib na ti kum ka ga'adi ba nyina.”

14 Ka Yesu lɛn yɛl ye, “Nidib bɛdegʋ ka ba buol amaa bi'ela ka ba

gaans.”

Lampɔ yɔɔb la yɛla

(Mak 12:13-17; Luk 20:20-26)

15 Ka Farisii dim keŋ gban'ad ban na niŋ si'em bɛnd o, o pian'ad pʋʋgin

16 Ka tʋmi ba nya'andɔlib o san'an nɛ Na'ab Herod nidib, ka ba yɛl o ye, “Pa'anna, ti mi' ye fʋ anɛ yɛlmɛŋir sɔb, ka pa'an Wina'am suor sʋ'ʋŋa, ka pʋ gi'igid nidiba, ka mɛ pʋ gaansid kpi'emnam nɛ tadimnama.

17 Yɛlimi ti fʋn tɛn'ɛsid si'el. Li dɔl suor ye ti yɔ' lampɔ tis na'ab Siiza bɛɛ li pʋ dɔl suorɛ?”

18 Ka Yesu baŋi ba pʋtɛn'ɛbɛ'ɛd la, ka yɛli ba ye, “Zam dima, bɔ ka ya makidi ma?

19 Mɔri la'af kanɛ ka ya yɔɔd lampɔ la na ka m gɔs.” Ka ba mɔr la'af na.

20 Ka o bu'osi ba ye, “Anɔ'ɔn footo nɛ anɔ'ɔn yʋ'ʋri sɔbi tabili li ni?”

21 Ka ba yɛl ye, “Li anɛ Siiza din.”

Ka o yɛli ba ye, “Tisimi na'ab Siiza o din ka mɛ tis Wina'am linɛ aan o din.”

22 Ka ban wʋm nɛ' la, ka li lidigi ba, ka ba bas o ka keŋ.

Kum vʋ'ʋgir la yɛla

(Mak 12:18-27; Luk 20:27-40)

23 Daakan la mɛn ka Sadusii dim banɛ yɛt ye kum kʋ vʋ'ʋg la kɛɛn o san'an na ye ba bu'os o si'el,

24 ka bu'os o ye, “Pa'anna, Moses da sɔb ye, dau sɔ' ya'a kpi ka ka' biiga, asɛɛ ka o bier bɛɛ o pitʋ di pʋkɔɔnr la, du'a biisi tis onɛ kpi la.

25 “Tɔ', ba'abiis ayɔpɔi da bɛɛ ti san'an kpɛ'. Ka onɛ an kpɛɛm la di pu'a ka kpi, ka on pʋ mɔr biig la zug, ka onɛ dɔl o nya'aŋ la di pʋkɔɔnr la.

26 Ka onɛ tia'al la di pʋkɔɔnr la ka mɛ kpi. Ka atan' sɔb la mɛ niŋ ala ti kaligi ba MATEO 22

wʋsa.

27 Ka pu'a la yʋ'ʋn kpi. 28 Nannanna, ba ya'a ti vʋ'ʋg kuminɛ, anɔ'ɔn na an pu'a nwa' sida? Bɔzugɔ babayɔpɔi la wʋsa di pu'a la.”

29 Ka Yesu lɛbisi ba ye, “Ya yidig nɛ, yanamɛ zi' Wina'am gbauŋ la gbin nɛ o paŋ la zug.

30 Kum vʋ'ʋgir daar la nidib kʋ ti dit pu'ab bɛɛ kun sidiba. Bɔzugɔ, ba na nwɛnɛ maliaknam banɛ bɛ arezana ni la.

31 Amaa li ya'a anɛ kum vʋ'ʋgir yɛla, ya pʋ karim linɛ ka Wina'am yɛli ya la? O yɛl ye,

32 ‘Man anɛ Abraham Wina'am nɛ Isaak Wina'am nɛ Jakob Wina'am.’

Zugsɔb Wina'am la anɛ banɛ vʋe Wina'am ka ka' banɛ kpi la Wina'am.” 33 Nidib la wʋm nɛ'ɛŋa la, ka o pa'alʋg la lidigi ba.

Nɔɔr yɛlʋg kanɛ kpi'em la yɛla

(Mak 12:28-34; Luk 10:25-28)

34 Ka Farisii dim la wʋm ye Yesu nyaŋ Sadusii dim la, ba la'as o san'an na.

35 Ka ba yinne onɛ mi' wada la sʋ'ʋŋa la, bɔɔd ye o zam o, ka bu'os o ye,

36 “Pa'anna, wada kanɛ kpi'em wada la wʋsa ni?”

37 Ka Yesu lɛbis o ye, “Nɔŋim Wina'am onɛ aan fʋ Zugsɔb la nɛ fʋ sʋnf wʋsa nɛ fʋ siig wʋsa nɛ fʋ ya'am wʋsa.”

38 Nɛ'ɛŋa an wadkpi'euŋ linɛ an yiiga la.

39 Linɛ tia'al la nwɛnɛ li nɛ, “Nɔŋimi fʋ tiraan wʋʋ fʋ mɛŋ nɛ.”

40 Moses wada la nɛ Wina'am nɔdi'esidibi sɔb si'el wʋsa la bɛ nɛ bama nya'aŋ.

Kristo la yɛla

(Mak 12:35-37; Luk 20:41-44)

41 Farisii dimi nan la'as taaba zi'e la, Yesu bu'osi ba

42 ye, “Ya tɛn'ɛsid

bɔ Kristo yɛla? Anɔ'ɔn yaaŋi aan o?”

Ka ba lɛbis ye, “David yaaŋ.”

43 Ka o yɛli ba ye, “Ka li niŋ wala ka Wina'am Siig da sig David ni na

ka o buon o ye Zugsɔba? Bɔzugɔ o da yɛl ya ye,

44 “‘Zugsɔb la yɛli m Zugsɔb ye,

Zin'inimi m datiuŋ, hali ka m ti kɛ ka fʋ bi'emnam bɛɛ fʋ nɔba teŋir.’”

MATEO 22–23

Ka Yesu bu'osi ba ye,

45 “David ya'a buon o ye, Zugsɔba, li niŋ wala ka o an David yaaŋa?”

46 Ka sɔ' pʋ nyaŋi lɛbis o si'ela. Ka lin yi saŋkan la, sɔ' pʋ lɛn nyaŋi bu'os o si'el ya'asɛ.

MATEO 23

Yesu sa'al gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim

(Mak 12:38-39; Luk 11:43, 46; 20:45-46)

22              

Ka Yesu yɛl o nya'andɔlib nɛ nidib la ye,

2 “Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim la di'e Moses zin'ig.

3 Dinzugɔ ba ya'a pa'ali ya si'em, yanam tʋm ala ka da gɔsidi ba tʋʋma, bɔzugɔ ba pa'annɛ ka pʋ dɔl ban pa'an si'em laa.

4 Ba pa'ala nwɛnɛ zitɛbisa ka ba lɔɔ ziil nidib nɛ, amaa ba mɛŋ kʋ si'isi li nɛ ba nu'ubili sʋŋi baa.

5 “Bɔzugɔ ba zaŋ Wina'am gbauŋ la sɔbi maal sanba tabili ba gbɛ'ɛd nɛ ba nu'usin, ka maali ba futusa ka li wa'am, ka bɔɔd ye nidib nyɛt linɛ ka ba maan la wʋsa.

6 Ba bɔɔd kpɛɛmnam zin'isa di'ema nɛ malima zin'igin nɛ zin'isʋma la'asʋg dɔɔdin,

7 ka bɔɔd ye nidib pʋ'ʋsidi ba da'asin ye, ‘Naa, pa'anna.’

8 “Amaa da kɛ ka ba buonnɛ ya ye, ‘Pa'anna.’ Bɔzugɔ ya mɔri pa'an yinne ma'aa, ka yanam wʋsa an ba'abiis nɛ taaba.

9 Da buonnɛ onɛ bɛ dunia kaŋa nwa' ni ye ya ba', bɔzugɔ ya mɔri Ba' yinne, onɛ bɛ arezana ni.

10 Da kɛ ka sɔ' buonnɛ ya ye pa'anna, bɔzugɔ ya mɔri Pa'an yinne; onɛ an Kristo la.

11 Onɛ an kpɛɛm ya san'an li sʋ'ʋm ye o aan ya tʋmtʋm.

12 Ka onɛ dʋ'ʋs o mɛŋ, Wina'am na sigis o. Ka onɛ sigis o mɛŋ Wina'am na dʋ'ʋs o.

Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim zam la yɛla

(Luk 11:39-42, 44, 52; 20:47)

13† “Farisii dim nɛ gbauŋmi'idib banɛ an zam dima, ya na paam tɔɔg, bɔzugɔ ya yɔ' Wina'am sʋ'ʋlim la ye nidib kʋ kpɛn'ɛɛ. Ya pʋ kpɛn'ɛda, ka mɛ kʋ bas suor ka nidib kpɛn'ɛɛ.

14 “Farisii dim nɛ gbauŋmi'idib banɛ an zam dima, ya na paam tɔɔg, bɔzugɔ ya faand pʋkɔnya ka ma'ad nidibi pʋ'ʋsid Wina'am nɛ pʋ'ʋs wa'a.

15 “Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim banɛ an zam dima, ya na paam tɔɔg, bɔzugɔ ya lɔ'ɔŋid atɛuk nɛ tembanɛ lal hali ieed nya'andɔlib. Ka ya ya'a

† 23:13 Mak 12:40

paam nid yinne ka o siaki dɔlli ya suor ya na kɛ ka o keŋ bugum teŋ hali gat yanam mɛŋ nɔɔr ayi'.

16 “Yanam banɛ an tuongatib ka an zʋnzɔɔs la, ya na paam tɔɔg, bɔzugɔ ya yɛt ye, sɔ' ya'a pɔɔ pan'alim nɛ Wina'am Pʋ'ʋsim Yin la, li anɛ zaalim. Amaa sɔ' ya'a pɔɔ pan'alim nɛ sanlima linɛ bɛ yir la pʋʋgin la, li anɛ tilas ye o yɔɔ lɛbis o pan'alʋŋ la zug.

17 Zʋnzɔɔs banɛ an zɔnnɛ, linɛ kpi'ema? Sanlima la bɛɛ Pʋ'ʋsim Yir la kɛt ka sanlima la an kasi la?

18 Ya lɛm pa'an ye sɔ' ya'a pɔɔ pan'alim nɛ Wina'am maan zin'ig la li anɛ zaalim. Amaa sɔ' ya'a pɔ nɛ piini linɛ bɛ maan zin'igin la, li anɛ tilas ye o yɔɔ lɛbis o pan'alʋŋ la zug.

19 Zʋnzɔɔsɛ, linɛ kpi'ema? Piini la bɛɛ maan zin'ig la kɛt ka piini la an kasi?

20 Dinzugɔ onɛ pɔ nɛ maan bimbim la mɛ pɔnɛ la'an nɛ linɛ bɛɛ anina wʋsa.

21 Ka onɛ pɔ nɛ Pʋ'ʋsim Yir la mɛ pɔnɛ la'an nɛ Wina'am onɛ bɛ anina la.

22 Ka onɛ pɔ arezana la mɛ pɔnɛ nɛ Wina'am na'am gbauŋ, nɛ onɛ zin' li zug la.

23 “Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim, banɛ an zam dima. Ya pʋdigidi ya zɛnma'asa nɛ nyiri nɛ nanzʋ'ʋs zin'is piiga, ka yisid yinne tisid Wina'am, amaa ka lɛɛ bas yɛlbanɛ kpi'em wada la pʋʋgin niŋir; ka linɛ an sida nɛ nimbaanlzɔɔr nɛ yadda niŋir la. Li an sʋ'ʋm ka ya maalin yɛlbama wʋsa ka da yis siebaa basɛ.

24 Yanam banɛ an tuongatib ka an zʋnzɔɔsɛ, ya yisid pʋmpɔɔsi ya bʋnnuuda ni basid, ka lɛɛ vɔn yʋgʋm.

25 “Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim banɛ an zam dima, ya na paam tɔɔg. Ya piesidi ya laas nɛ bʋtiis nya'aŋ ka ba an nyain, ka ba pʋʋgin la pɛ'ɛl nɛ filʋŋ nɛ fufum tʋʋma.

26 Farisii dim banɛ nwɛnɛ zʋnzɔɔsɛ, piemi ya laas la pʋʋgin yiiga ka li nya'aŋ mɛ na an nyain.

27 “Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim banɛ an zam dima, ya nwɛnɛ yaad ka ba bʋlig nɛ ziŋzak piel ka li vɛnl hali, ka li pʋʋgin pɛ'ɛl nɛ kɔnba nɛ pɔn'ɔsʋg.

28 Ya anɛ ala mɛn. Ya kɛt ka nidib tɛn'ɛsid ye ya anɛ ninsʋma ka ya pʋʋgin pɛ'ɛl nɛ zam nɛ tʋʋmbɛ'ɛd.

Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim namisʋg la yɛla

(Luk 11:47-51)

29 “Gbauŋmi'idib nɛ Farisii dim banɛ an zam dima, tɔɔg na paae ya. Ya mɛɛd Wina'am nɔdi'esidib yaad ka maan Wina'am ninsʋma la yaad ka li vɛnl hali.

30 Ka yɛl ye, yanam ya'a da bɛɛn nɛ ya yaanam saŋa la, ya kʋ sʋŋini baa kʋʋn Wina'am nɔdi'esidib la.

31 Ya dinɛ ya mɛŋ kasɛt ye ya anɛ MATEO 23–24

banɛ da kʋ nɔdi'esidib la yaas, 32 alazugɔ tʋmmini ya yaanamɛ da pin'il si'el la naae.

33 “Yanam banɛ an wiigi nɛ wiigi biisɛ, ya na niŋ wala zɔɔ yi bugum teŋinɛ?

34 Dinzugɔ m tʋm nɔdi'esidib nɛ ya'am dim nɛ gbauŋmi'idib, ka ya na kʋ sieba, ka kpa' sieba dapuuda zuti kʋ, ka bʋ' sieba nɛ kpa'asa ya la'asʋg dɔɔdin ka nan kati dɔlli ba buga teŋ teŋi namisidi ba.

35 Ala ka pʋpielim dim wʋsa banɛ ka nidib kʋ dunia ni la ziim na zuoni ya zutin, lin yi Abɛl kʋʋbi ti paae Barakia biig Zakaria onɛ ka ya kʋ Wina'am pʋ'ʋsim dɔɔg nɛ maan bimbim teŋsʋk la.

36 Sida ka m yɛti ya ye, nwa' mɛ na paae zʋmaʋŋ kaŋa nidib wʋsa.

Yesu n nɔŋ Jerusalem dim si'em la yɛla

(Luk 13:34-35)

37 “Jerusalem dima, Jerusalem dima, banɛ kʋʋd Wina'am nɔdi'esidib ka lɔbid banɛ ka Wina'am tʋmi ba la nɛ kuga, nɔɔr babiga ka m bɔɔd ye m la'asi ya nwɛnɛ nɔnya'aŋi la'asid o biis o kpʋkpama ni si'em la, ka ya pʋ siakida.

38 Baŋimi, Wina'am na basi ya ka ya teŋ la lieb dabɔɔd.

39 M yɛti ya ye, ya kʋ lɛn nyɛɛm ya'asa, asɛɛ ka ya ti yɛl ye, ‘Albareka bɛ nɛ onɛ kenna nɛ Zugsɔb la yʋ'ʋr zug la.’”

MATEO 24

Wina'am Pʋ'ʋsim Yir san'auŋ la yɛla

(Mak 13:1-3; Luk 21:5-6)

24

Ka Yesu yi Wina'am Pʋ'ʋsim Yin la ken sa. Ka o nya'andɔlib keŋ o san'an ye ba bigis o Wina'am Pʋ'ʋsim Yir dɔɔd la.

2 Ka o yɛli ba ye, gɔsim nɛ'ɛnam wʋsa. Li anɛ sida ka m yɛti ya ye, hali kugir yinne kʋ ti kpɛlim o tiraan zuginɛɛ. Ba na lɔbi ba wʋsa bas teŋin.

Yesu n yɛt yɛltɔɔd nɛ namisʋg la yɛla

(Mak 13:3-23; Luk 21:7-20; 17:22-24)

3 Ka o keŋ zin'in Olif zuor zugin la, ka o nya'andɔlib ma'aa kɛɛn o san'an na, ka yɛl o ye, “Yɛlimi ti saŋa kan ka nɛ'ɛnam na maal, nɛ zanbin linɛ na pa'ali ti fʋ ken saŋa nɛ dunia naar saŋa la.”

4 Ka o lɛbisi ba ye, “Da kɛ ka sɔ' ma' yaa. 5 Bɔzugɔ nidib bɛdegʋ na kena pian'ad nɛ m yʋ'ʋri yɛt ye, ‘Manɛ an Kristo la,’ ka na pan'as nidib bɛdegʋ ka ba yidig.

6 Ya na wʋm tanp tʋkpiidʋg yamma, ka lɛn wʋmi li labaar lallisa. Da kɛ ka dabiem mɔri yaa. Nɛ'ɛnam na niŋ, amaa li ka' dunia naar bɛnnɛ la.

7 Buudi na zab nɛ buudi, ka na'ab sʋ'ʋlim mɛ na zab nɛ na'ab sʋ'ʋlim. Kɔ'ɔm tita'ar na lu hali, ka tɛɛns na dam zin'is bɛdegʋ.

8 Nɛ'ɛŋa wʋsa anɛ namisʋg la pin'ilʋgʋ la, ka na nwɛnɛ pu'a na sa'ae ka li pin'ili zabid si'em la.

9 “Ba na gban'e ya tis ka ba namisi ya, ka buudi wʋsa na kisigi ya man yʋ'ʋr zug.

10 Ka nidib bɛdegʋ na bas yɛlsida suor ka lieb tʋʋmbɛ'ɛd dimi gbi'id taaba, ka kis taaba.

11 Ziri nɔdi'esidib bɛdegʋ na duoe na pan'as nidib bɛdegʋ ka ba yidig. 12 Ka tʋʋmbɛ'ɛdi paasid la zugɔɔ, nidib bɛdegʋ nɔŋilim na sie.

13 Amaa onɛ mɔdigi paae li bɛn la na nyɛ faangir.

14 Ba na mɔɔl Wina'am sʋ'ʋlim labasʋŋ nwa' gilig dunia nwa' wʋsa, ka buudi wʋsa na wʋmi li, ka li bɛn nyaan paae.

Nyalima nɛ tɔɔg linɛ na ti kenna la yɛla

(Mak 13:14-23; Luk 17:22-24; 21:20-24)

15 “Ya ya'a nyɛ bʋnkisʋg linɛ san'amid si'el mɛkama, linɛ ka Wina'am nɔdi'es Daniel da pian' li yɛla la ka li zi'e Wina'am zin'isʋŋin la, (kɛl ka onɛ karim la baŋ nɛ' gbin,)

16 banɛ bɛ Juda teŋin zɔm keŋ zuoya ni.

17 Ka banɛ bɛ yiŋ da lɛm kpɛn' dɔɔdin ye ba zaŋ si'ela.

18 Ka onɛ bɛ pɔɔgin da fɛndigi lɛb yin ye o zaŋ o fuugɔ.

19 Li na tɔi saŋkan la tis pu'a pʋʋs nɛ banɛ mɔr bilies.

20 Sɔsimi Wina'am ka ya zɔɔs saŋa da sia'al waad saŋa bɛɛ Jew dim Vʋ'ʋsʋm Daarɛ.

21 Ka namistita'ar na kena tɔi hali gaad dunia pin'ilʋgʋn la ti paae saŋkan la, ka namisʋg kʋ lɛn bɛɛ zem wʋʋ nɛ'ɛŋa ya'asa.

22 Ka Wina'am ya'a pʋ dɛŋin sien dabisa la, sɔ' naan kʋ tiliginɛ. Amaa nimbanɛ ka o gaans la zug, o na sie dabisa la.

23 “Saŋkan la, sɔ' ya'a yɛli ya ye, ‘Gɔsimi, ka Kristo la nwa'!’ bɛɛ ‘Onɛ bɛ kpɛ' sa la!’ Yanam da siakɛ.

24 Ziri dim na kena ye ba anɛ Kristo, ka ziri nɔdi'esidib na duoe tʋm tʋʋmnyalima nɛ tʋʋm kpi'ema linɛ na pa'al ye ba mɔr paŋ, hali li ya'a naan nyaŋin, ba na bɔɔd ye ba pan'as banɛ ka Wina'am gaans la.

25 M yɛti ya nɛ'ɛŋa ka li saŋa nam pʋ paae, ye ya baŋ ka gu'us.

26 “Ka ba ya'a ti yɛli ya ye, ‘Gɔsimi, o bɛ mɔɔgin,’ yanam da keŋ anii. Bɛɛ ba ya'a ye, ‘O su'a dɔɔgin,’ yanam da siakɛ.

27 Ninsaal Biig la lɛbig la na, na nwɛnɛ saa na iank ya-nya'aŋ ka li nie hali ya-tuona si'em la.

28 Bʋnkpiilʋŋ ya'a bɛ zin'isi'a, zʋʋnd na la'as ani.

Ninsaal Biig la lɛbig na yɛla

(Mak 13:24-27; Luk 21:25-28)

29 “Ka namis kaŋa ya'a kpɛn naae, winnig na lieb zibisʋg, ka nwadig kʋ nie, ka nwadbibis na naam saazugʋ lut na, ka linɛ wʋsa mɔr paŋi bɛɛ agɔla na dammid.

30 “Li saŋa ya'a ti paae, Ninsaal Biig la zanbin na nie saazug, ka dunia buudi wʋsa na kaasidi nwɛ'ɛdi ba mɛŋ. Ba na nyɛ Ninsaal Biig la ka o kenna nɛ saŋgbana, nɛ paŋ tita'ar nɛ o na'am ka li nyɛɛn pil-pil.

31 Ka o na tʋm o maliaknam ka na'atan pieb hali ka ba la'as nimbanɛ ka Wina'am gaans la dunia bɛn wʋsa.

Kekaŋ siiliŋ

(Mak 13:28-31; Luk 21:29-33)

32 “Kpansimi kekaŋ ka zamisi ya'am. Li wila ya'a ti busid vanpɔla la, ya mi' ye sigir li'el ya.

33 Ala mɛn ya ya'a nyɛ nɛ'ɛnam wʋsa ya na baŋ ye Ninsaal Biig la lɛbig li'elnɛ, hali li kʋ lɛn yuugɛ. 34 Asida ka m yɛti ya ye, zʋmaʋŋ kaŋa nwa' nidib kʋ gaadɛ, asɛɛ nɛ'ɛnam wʋsa naam.

35 Saazug nɛ dunia na gaad, amaa man pian'ad la kʋ maligim gaadɛ.

Sɔ' kʋ baŋ Yesu lɛbig saŋa na

(Mak 13:32-37; Luk 17:26-36)

36 “Nid baa yinne kae mi' dabisir la bɛɛ saŋa la. Baa maliaknam banɛ bɛ arezana ni bɛɛ Biig laa, asɛɛ Ba' la gʋllim.

37 Ninsaal Biig la lɛbig, na nwɛnɛ Noa saŋa la nɛ.

38 Saŋkanɛ ka ku'om da nam pʋ di dunia la, nidib da dit ka nuud, ka dit pu'ab ka tisidi ba biis sidib hali ti paae daakanɛ ka Noa kpɛn' anrʋŋ tita'arin la.

39 Ba da zi' ye si'el na niŋɛ, hali ka saa ti ni ka ku'om dii ba wʋsa. Li mɛ na anɛ alaa tis Ninsaal Biig la lɛbig saŋa na.

MATEO 24–25

40 Dapa ayi' na bɛ pɔɔgin ka ba na zaŋ yinne ka bas yinne.

41 Pu'aba ayi' na bɛ nɛɛrin, ka ba zaŋ yinne ka bas yinne.

42 “Alazug asɛɛ ka ya gur sʋ'ʋŋa bɔzugɔ ya zi' ya Zugsɔb la na lɛb daasi'er naa.

43 Baŋimi ye yidaan la ya'a baŋ saŋkanɛ ka na'ayiig na kena zuu o, o na ti'ebi gur, hali ka na'ayiig la kʋ nyaŋi kpɛn' zuu.

44 Dinzugɔ yanam mɛ ti'ebimi, ka Ninsaal Biig la lɛbig saŋa, ya kʋ baŋɛ.

Tʋmtʋm sʋŋ nɛ tʋmtʋm bɛ'ɛd la yɛla

(Luk 12:41-48)

45 “Dinzugɔ anɔ'ɔnɛ lɛɛ an tʋmtʋm kanɛ an yɛlsida sɔb nɛ ya'amdaana, ka o zugdaan nɔk o yir wʋsa gu'ul o, ka tis o nɔɔr ye o tisim banɛ bɛɛ ani la diib saŋa kanɛ nara?

46 Tʋmtʋm kan na paam yɛlsʋm, o zugdaan la ya'a lɛb na nyɛ ka o tʋm wʋʋ on yɛl o si'em la.

47 Li anɛ asida ka m yɛti ya ye o zugdaan la na kɛ ka o gur on sʋ'oe si'el wʋsa.

48 Amaa o ya'a an tʋmtʋm onɛ an bugus, ka tɛn'ɛs ye o zugdaan kʋ kul tɔ' naa,

49 ka pin'ili bʋ'ʋd o tʋmtʋm taaba la, ka dit ka nuud nɛ danuudib,

50 ka daakanɛ ka tʋmtʋm kaŋa pʋ mɔr o zugdaan ti'ir la, ka o lɛb

na,

51 o na namis o, ka kɛ ka o bɛ nɛ banɛ an zam dim la. Anina ka ba na kum ka ga'ad nyina.

MATEO 25

Pu'asada piiga la siiliŋ

25              

“Dinzugɔ saŋkan la Wina'am sʋ'ʋlim na an wʋʋ pu'asada piiga banɛ zaŋi ba fita keŋ ye ba tʋ'ʋs pu'adit.

2 Ka anu mɔr ya'am. Ka anu ka' ya'am.

3 Ka banɛ ka' ya'am la mɔri ba fita, ka pʋ mɔr kpaam.

4 Amaa banɛ mɔr ya'am la mɔr kpaam nɛ ba kɔliba. 5 Ka pu'adit la yuug la zug, ka ba wʋsa zɔɔnsim ka gbisid.

6 “Ka yʋ'ʋntisʋʋs, ka nwɛ' kʋkpɛliŋ ka ye, ‘Pu'adit la kenna, duom yii

tʋ'ʋsi nɛ o.’

7 “Ka pu'asada la wʋsa duoe maali ba fita laŋʋ.

8 Ka banɛ ka' ya'am la yɛl banɛ mɔr ya'am la ye, ‘Bu'omi ya kpaam la tisi ti; ka ti fita kpiigidnɛ.’

9 “Ka banɛ mɔr ya'am la lɛbis ye, ‘Ayei, ti ya'a niŋ ala, kpaam la kʋ siak

tinam nɛ yanam wʋsaa. Kemi banɛ kuosid kpaam san'anɛ da' na.’

10 “Ka ban keŋ ye ba da' la, ka pu'adit la paae na, ka banɛ ti'ebi naae

la dɔl o kpɛn' di'ema la zin'igin. Ka ba yɔ' za'anɔɔr la.

11 “Ka banɛ kpɛlim la paae na buonnɛ yɛt ye, ‘Ti Zugdaana! Ti Zugdaana! Yɔ'ɔgim tisi ti!’

12 “Ka o lɛbis ye, ‘Li anɛ amɛŋa ka m yɛti ya ye, m zi' yaa.’”

13 Ka Yesu ye, “Dinzugɔ yanam mɛ gu'usimi, bɔzugɔ ya zi' daakan ka Ninsaal Biig la na kenaa.

Tʋmtʋmnib atan' la yɛla

(Luk 19:11-27)

14 “Yɛl kaŋa ya'as na nwɛnɛ dau sɔ' onɛ daa ti'ebid ye o nwiɛn. Ka buol o tʋmtʋmnibi zaŋ o areza'asi niŋi ba nu'usin,

15 ka tis yinne anzurifa ligidi tusa anu, ka tis yinne anzurifa ligidi tusa ayi', ka tis yinne anzurifa ligidi tusir. O tis sɔ' wʋsa nɛ o paŋi na tun'e si'em bɛn, ka nwiɛn.

16 Ka onɛ di'e tusa anu la pʋ yuugɛ, ka duoe nɔk o ligidi la tɔlim nyɛ tusa anu nyɔɔd.

17 Ala mɛn ka onɛ di'e tusa ayi' la, nyɛ tusa ayi' nyɔɔd.

18 Amaa ka onɛ di'e tusir yinne la keŋ tu bʋmbɔkʋ pin' o zugdaan ligidi la.

19 “Ka li yuug hali, ka ba zugdaan la kul na ye o gɛlig ban tʋm si'em. 20 Ka onɛ di'e yɔn anu la, kena nɛ yɔn anuu paas ka yɛl ye, ‘M zugdaana, fʋ daa tisim yɔn anu. Gɔsima, m nyɛ yɔn anu paas.’

21 “Ka o zugdaan yɛl o ye, ‘Fʋ mɔ ya! Fʋ anɛ tʋmtʋm sʋŋ onɛ tʋm nɛ sida. M tisif la'ad bi'ela, ka fʋ tʋmi li nɛ sida. Dinzugɔ m na kɛ ka fʋ sʋ'oe la'ad bɛdegʋ. Zin'inim maal sumalisim nɛ fʋ zugdaan.’

22 “Ka onɛ di'e tusa ayi' la mɛ kena yɛl ye, ‘M zugdaana, fʋ daa tisim

tusa ayi'. Gɔsima, m nyɛ tusa ayi' paas.’

23 “Ka o zugdaan la yɛl o ye, ‘Fʋ mɔya! Fʋ anɛ tʋmtʋm sʋŋ onɛ tʋm nɛ sida. M tisif la'ad bi'ela ka fʋ tʋmi li nɛ sida. Dinzugɔ m na kɛ ka fʋ sʋ'oe la'ad bɛdegʋ. Zin'inim maal sumalisim nɛ fʋ zugdaan.’

24 “Ka onɛ di'e anzurifa ligidi tusir yinne la, kena yɛl ye, ‘M zugdaana, m mi' ye fʋ anɛ sʋnkpi'euŋ daan. Fʋ bunnɛ zin'ikanɛ ka fʋ pʋ bʋdɛ, ka ku'on zin'ikanɛ ka fʋ pʋ yadigɛ.

25 Din ka m zɔ dabiem, ka keŋ pin' fʋ ligidi la teŋin. Di'emi fʋ bʋn.’

26 “Ka o zugdaan la lɛbis ye, ‘Tʋmtʋm bɛ'ɛd nwa'. Fʋ anɛ gbanya'a. Fʋn mi' ye m anɛ onɛ bʋn zin'ikanɛ ka m pʋ bʋdɛ, ka ku'on zin'ikanɛ ka m pʋ yadig la,

27 li sʋ'ʋm ka fʋ daa zaŋ ligidi la digil banki ni. Ka m ya'a ti lɛb la, m naan di'eni m ligidi la nɛ nyɔɔd.

28 Di'em o ligidi la tis onɛ mɔr tusa piiga la.

29 Bɔzugɔ banɛ wʋsa mɔr la, ba na nyɛɛ paas, ka ba mɔrim zu'oe.

Amaa onɛ pʋ mɔr la, ba na di'e on mɔr si'el la wʋsa.’

30 Ka o zugdaan la yɛl ye, ba yisimi dau bɛ'ɛd kaŋa bas likin. Anina ka nidib na ti kaasid ka ga'adi ba nyina.

Sariakadib yɛla

31 “Ninsaal Biig la ya'a ti kena nɛ o na'am tita'ar nɛ o maliaknam la wʋsa o na zin'in o na'am gbauŋ vɛnliŋ la zug.

32 Ka dunia sʋ'ʋlim wʋsa na la'as o tuon, ka o na baki ba bɛn-bɛn nwɛnɛ kɔnbkemi bakid o pɛ'ɛs nɛ o bʋʋs bɛn-bɛn si'em la,

33 ka zi'el pɛ'ɛs o datiuŋ ka zi'el bʋʋs o dagɔbʋg.

34 “Ka na'ab la na yɛl banɛ bɛɛ o datiuŋ la ye, ‘Kemi na yanam banɛ mɔri m Ba' Wina'am albareka la. Ya na di'e sʋ'ʋlim kanɛ ka Wina'am pʋn ti'eb ye o tisi ya hali ka dunia nam pʋ pin'il la.

35 Bɔzugɔ m kɔ'ɔm daa zabid, ka ya tisim diib. Ku'onuud daa mɔri m, ka ya tisim ku'om ka m nu. M daa anɛ saan, ka ya di'e m.

36 M daa anɛ biel, ka ya tisim fuud, ka daa bɛn'ɛd, ka ya kaam, ka daa bɛ sanrega ni, ka ya kɛɛn m san'an na.’

37 “Ka banɛ an tʋʋm sʋma dim la na lɛbis ye, ‘Zugsɔba, saŋkan ka ti nyɛɛf, ka fʋ kɔ'ɔm zabid, ka ti tisif diibɔ? Bɛɛ, ku'onuud mɔrif, ka ti tisif ku'om?

38 Bɛɛ saŋkan ka ti nyɛɛf ka fʋ an saan, ka ti di'e fɔ? Bɛɛ saŋkan ka fʋ an biel, ka ti tisif fuudɛ?

39 Bɛɛ saŋkan ka ti nyɛɛf, ka fʋ bɛn'ɛd, bɛɛ fʋ bɛ sanrega ni, ka ti kaae fɔ?’

40  “Ka na'ab na lɛbisi ba ye, ‘Li anɛ amɛŋa ka m yɛti ya ye, yanamɛ daa niŋ ala tisim ba'abiig onɛ kpɛlim kpaanr la, li anɛ manɛ la ka ya niŋi tis.’

41 “Ka o na yɛl banɛ bɛɛ o dagɔbʋg la ye, ‘Kemi sa, yanam banɛ ka Wina'am pɔ nɔɔri tisi ya la. Kem kpɛn' bugum kanɛ pʋ kpiigid la ni, bugum linɛ ka Wina'am ti'eb ye o kpɛn'ɛs Sʋntaana nɛ o nya'andɔlib la. 42 Bɔzugɔ m kɔ'ɔm daa zabid, ka ya pʋ tisim diibɔ. Ku'onuud daa mɔrim, ka ya pʋ tisim ku'om ye m nuu.

43 M daa anɛ saan, ka ya pʋ di'e ma. M daa anɛ biel, ka ya pʋ tisim fuudɛ. M daa bɛn'ɛd bɛɛ m daa bɛ sanrega ni, ka ya pʋ kaae ma.’

44 “Ka ba na lɛbis o ye, ‘Ti Zugsɔba, saŋkan ka ti nyɛɛf, ka fʋ kɔ'ɔm zabid, bɛɛ ku'onuud mɔrif, bɛɛ fʋ anɛ saan, bɛɛ fʋ anɛ biel, bɛɛ fʋ bɛn'ɛdnɛ, bɛɛ fʋ bɛ nɛ sanrega ni, ka ti pʋ sʋŋi fɔ?’

45 “Ka o na lɛbisi ba ye, ‘Amɛŋa ka m yɛti ya ye, yanamɛ daa pʋ niŋ ala tis m ba'abiig onɛ kpɛlim kpaanr la, li anɛ manɛ la ka ya pʋ niŋi tisɛ.’ MATEO 25–26

46 “Ka ba na keŋ kpɛn' namisʋg linɛ ka' bɛn la ni. Amaa tʋʋm sʋma dim

la na di'e nyɔvʋr linɛ ka' naarɛ.”

MATEO 26

Yesu gban'ar la yɛla

(Mak 14:1-2; Luk 22:1-2; Jon 11:45-53)

26

Yesu da pian' pian'ad nwaa naae la, ka yɛl o nya'andɔlib la ye,

2 “Baŋimi ye li kpɛlim daba ayi' ka Kum Maliak Gaadʋg malʋŋ la dabisir paae. Ba na zaŋ Ninsaal Biig la tis ka ba kpa' o tabil dapuudir zug.”

3 Wina'am maanmaannib kpɛɛmnam la, nɛ teŋin kpɛɛmnam la'as taaba keŋ Kaifas yin. Kaifas da anɛ Wina'am maanmaan kpɛɛm.

4 Ka ba pian' gban'e nɔɔr yinne ban na niŋ si'em su'a gban'e Yesu kʋ o.

5 Ka ba yɛl ye, “Amaa li ka' malʋŋ la daar laa, bɔzugɔ nidib la na ti zabid o zug.”

Pu'a kanɛ mɔr tudaari na walig Yesu la yɛla

(Mak 14:3-9; Jon 12:1-8)

6 Yesu da bɛ nɛ Betani teŋin, Simon onɛ an kʋkɔm la yin.

7 Yesu da bɛ nɛ ani dit, ka pu'a sɔ' kɛɛn o san'an na mɔr alabasta kɔlibir dinɛ ligidi zu'oe hali kpa'ae walig Yesu zug.

8 Ka o nya'andɔlib la nyɛ li la, ba sʋnya pɛlig nɛ. Ka ba bu'os ye, “Bɔzug ka o san'amid ligidi anwa?

9 Bɔzugɔ ba naan kuosin tudaari nwa' ligidi bɛdegʋʋ zaŋi li sʋŋ nɔŋ dim.”

10 Amaa Yesu baŋ ban tɛn'ɛsid si'el ka yɛli ba ye, “Bɔ ka ya daamid pu'a la? O maal linɛ an sʋ'ʋm tis man.

11 Nɔŋ dim na bɛ nɛ ya san'an daar wʋsa, amaa man kʋ bɛ nɛ yanam saŋa wʋsaa. 12 On kpa'ae tudaari niŋi m niŋgbiŋ nwa', pa'al ye o ti'ebid nɛ man niŋgbina la gur mum.

13 Yɛlmɛŋir ka m yɛti ya ye, labasʋŋ la keŋ zin'isi'a wʋsa dunia zug, ba na yɛl pu'a nwa' yɛla, ka na tiɛnd o yɛla.”

Judas n zam Yesu la yɛla

(Mak 14:10-11; Luk 22:3-6)

14 Ka Yesu nya'andɔlib pii nɛ ayi' la nid yinne, on yʋ'ʋri buon Judas Iskariot la, da keŋ maanmaannib kpɛɛmnam san'an

15 yɛli ba ye, “Ya na

tisim bɔ, ka m zaŋ Yesu niŋi ya nu'uginɛ?” Ka ba yɔɔ o anzurifa ligidi pistan'.

16 Lin yi saŋkan la, ka o pin'ili ieed suokanɛ ka o na zam Yesu.

Yesu di Kum Maliak Malʋŋ tiɛnr diib nɛ o nya'andɔlib

(Mak 14:12-25; Luk 22:7-23; Jon 13:21-30; 2Ko 11:23-26)

17 Bodobodo Linɛ Kae Danbin Malʋŋ pin'ilʋg daar ka Yesu nya'andɔlib kɛɛn o san'an na bu'os o ye, “Fʋ na bɔɔd ye ti maal zin'ikanɛ ka fʋ di Kum Maliak Gaadʋg malʋŋ diib la?”

18 Ka o lɛbisi yɛli ba ye, “Kemi dau sɔ' san'an tempʋʋgin la yɛl o ye, ‘Ti Pa'an la tʋmi ti fʋ san'an na ye ti yɛlif ye o saŋa paae ya ka on nɛ o nya'andɔlib na di Kum Maliak Gaadʋg malʋŋ diib la fʋ yin.’”

19 Ka o nya'andɔlib la niŋ nwɛnɛ Yesu yɛli ba si'em la, ka maal malʋŋ tiɛnr la diib.

20 Ka zaam ma'ae, ka o zin'in nɛ o nya'andɔlib pii nɛ yi la ye ba di.

21 Ka ban dit la, Yesu yɛli ba ye, “Yɛlmɛŋir ka m yɛti ya ye, ya nid yinne na zam man.”

22 Ka ba sʋnya san'am hali, ka ba pin'ili bu'osid o yinne-yinne ye, “Zugsɔba, li anɛ man bɛɛ?”

23 Ka Yesu lɛbisi yɛli ba ye, “On ka o nu'ug na sia'al nɛ m nu'ug laan la, onɛ na zam man.

24 Ninsaal Biig la na kpi nwɛnɛ din pʋn da sɔbi m yɛla si'em la. Amaa tɔɔg bɛ onɛ zam Ninsaal Biig la zug. Li da pʋ sʋ'ʋm ye o ma du'a o.”

25 Ka Judas onɛ na zam Yesu la bu'os o ye, “Pa'anna, li anɛ man bɛɛ?”

Ka Yesu yɛl o ye, “Fʋnɛ yɛl ala.”

Zugsɔb diib yɛla

(Mak 14:22-26; Luk 22:14-20; 1Ko 11:23-25)

26 Ka ban daa dit la, Yesu zaŋ bodobodo pʋ'ʋs Wina'am bareka ka gbin'esi tis o nya'andɔlib la, ka yɛli ba ye, “Di'em ɔnbi, ka m niŋgbiŋʋ la.”

27 Ka o zaŋ nwammi pʋ'ʋs Wina'am bareka ka tisi ba ka yɛli ba ye, “Ya wʋsa di'em nu,

28 bɔzugɔ nwa' anɛ man ziim linɛ an nɔnapaalig. Li anɛ m ziim linɛ yi ye li kɛ nidib bɛdegʋ taali bas. 29 M yɛti ya nɛ ye, m kʋ lɛn MATEO 26 nu daam nwa' ya'asɛ, asɛɛ daakanɛ ka m na lɛn nu danpaal nɛ ya, m Ba' sʋ'ʋlimin la.”

30 Ka ban yʋ'ʋm Wina'am yʋʋma naae la, ba yii keŋ Olif Zuorin la.

Pita na ki'is Yesu

(Mak 14:27-31; Jon 13:36-38)

31† Ka Yesu yɛli ba ye, “Ya wʋsa na zɔ ka bas man zina yʋ'ʋŋa, bɔzugɔ

li sɔbnɛ ye,

“‘M na kʋ kɔnbkem la ka kɔnbid la widig.’”

32 Amaa man ya'a ti vʋ'ʋg ka bas kum, m na dɛŋi ya tuonnɛ keŋ Galile.

33 Ka Pita lɛbis ye, “Hali baa bama wʋsa ya'a na zɔ ka basif, man kʋ basi fɔ.”

34 Ka Yesu yɛl Pita ye, “Yɛlmɛŋir ka m yɛtif ye, zina yʋ'ʋŋa, fʋ na ki'is

nɔɔr atan' ye fʋ zi'ima, ka nɔraug nyaan kaas.”

35 Ka Pita lɛbis ye, “Hali baa li ya'a sʋ'ʋm ye man nɛ fʋn la'am kpii, m

kʋ ki'isi fɔ.” Ka o nya'andɔlib la wʋsa mɛ yɛl ala.

Yesu sɔs Wina'am Gesemane

(Mak 14:32-42; Luk 22:39-46)

36 Ka ban nɛ Yesu yii keŋ zin'ikanɛ buon Gesemane la, ka o yɛl o nya'andɔlib la ye, “Kpɛlimmi kpɛla, ka man keŋ tuonnɛ sɔs Wina'am.”

37 Ka Yesu dɔl Pita nɛ Zebedee biis ayi'. Ka o sʋʋnr san'am bɛdegʋ.

38 Ka o yɛli ba ye, “M sʋʋnr san'amnɛ hali ka m yʋ'ʋn bɔɔd kum, kpɛlimmi kpɛla ka guri m.”

39 Ka o keŋ tuon bi'ela vanbin teŋin, ka sɔs Wina'am ye, “M Ba', li ya'a aan fʋ bɔɔdim, kɛl ka nwam linɛ pa'an namisʋg la gaad ka basim. Amaa ka'anɛ mam bɔɔdim, kɛl ka fʋ bɔɔdim maal.”

40 Ka o lɛb o nya'andɔlib la san'an nyɛ ka ba gbisid. Ka o bu'os Pita ye, “Yanam kʋ tun'e nie nɛ man baa bi'ela?

41 Niemi, ka sɔs Wina'am ka ya da kpɛn' makirinɛ. Siig la bɔɔd Wina'am dɔllim, amaa ya niŋgbina ka' paŋa.”

42 Ka o lɛn lɛb ya'asi sɔs Wina'am yɛl ye, “M Ba', nwam kanɛ pa'an namisʋg la ya'a kʋ gaad ka kɛɛ ma sɛɛ ka m nuu li, kɛl ka li niŋi fʋ ya'am bɔɔdim.”

† 26:31 Zak 13:7

43 Ka o lɛn lɛb o nya'andɔlib la san'an na ya'as, ka nyɛ ka ba kpɛm

gbisid, bɔzugɔ gbɛn'um daa mɔri ba hali.

44 Ka o basi ba ka lɛn lɛbi sɔs Wina'am linɛ paas nɔɔra tan' wʋʋ on dɛŋi sɔsin si'em la.

45 Ka o lɛn lɛb o nya'andɔlib la san'an na, ka bu'osi ba ye, “Ya kpɛm gbisidnɛ ka vʋ'ʋsidaa? Gɔsimi, saŋa paae ya, ba pʋn zam Ninsaal Biig la, ka zaŋ o niŋ tʋʋmbɛ'ɛd dim nu'usin.

46 Duomi ka ti keŋ.

Gɔsima, onɛ zam man la paae na.”

Ban gban'e Yesu la yɛla

(Mak 14:43-50; Luk 22:47-53; Jon 18:2-11)

47 Ka on nam kpɛm pian'ad la, ka Judas onɛ an o nya'andɔlib pii nɛ ayi' la nid yinne, kena nɛ nidib bɛdegʋ banɛ yi maanmaannib kpɛɛmnam nɛ kpɛɛmnam san'an na, nɛ sʋ'ʋraad nɛ balaya.

48 Onɛ zam o la dɛŋi yɛli ba ye, “On ka m muak o nɔɔr la, onɛ la. Gban'ami nɛ o.”

49 Ka Judas paae Yesu san'an na ka kpɛm pʋ'ʋs o ye, “Naa, Pa'anna,” ka muak o nɔɔr.

50 Ka Yesu bu'os o ye, “M zua, tʋm fʋn kena ye fʋ tʋm si'el la?”a

Ka nidib la kena gban'e Yesu.

51 Ka Yesu nid yinne fuoe o sʋ'ʋraugʋ kie

Ma

anmaan tʋmtʋm tʋbiri fi'ig.

52 Ka Yesu yɛl o ye, “Lɛbisimi fʋ sʋ'ʋraug la suu li tɛɛngʋn, bɔzugɔ banɛ zabid nɛ sʋ'ʋs la na kpi nɛ sʋ'ʋs.”

53 Ka Yesu bu'os o ye, “Fʋ zi' ye m tun'e sɔsi m Ba' ka o tisim maliaknam tusa-tusa nannanna nwaa?

54 Ka li ya'a niŋ ala, Wina'am gbauŋʋ daa yɛl si'el la na niŋ wala ka li an amɛŋa?”

55 Ka Yesu bu'os nidib bɛdegʋ la ye, “Ya kena nɛ sʋ'ʋraad nɛ balaya ye ya gban'e m nwɛnɛ m anɛ onɛ faandaa? Daar wʋsa ka m bɛ Wina'am Pʋ'ʋsim Yinne zamisid nidib, ka ya pʋ gban'e ma.

56 Amaa nwa' wʋsa niŋnɛ pa'al ye Wina'am nɔdi'esidibi da sɔb si'el Wina'am gbauŋʋn la niŋ amɛŋa.” Ka o nya'andɔlib la wʋsa bas o ka zɔ.

Ba mɔr Yesu keŋ Kaifas san'an

(Mak 14:53-65; Luk 22:54-55; Jon 18:12-14, 19-20)

57 Ka banɛ gban'e o la mɔr o keŋ maanmaan kpɛɛm Kaifas yin. Anina ka gbauŋmi'idib nɛ kpɛɛmnam daa pʋn la'as.

58 Ka Pita bɛ nya'aŋ saa dɔl

a 26:50 M zua maalim fʋn kena ye fʋ si'el la tɔ'ɔtɔ.hali paae maanmaan kpɛɛm la samannin. Ka o kpɛn' zakin zin' nɛ banɛ gur la, ye o baŋi li kʋʋsʋgʋ na an si'em.

59 Ka maanmaannib kpɛɛmnam nɛ kpi'emnam banɛ gban'ad Jew dim yɛla wʋsa la'asi ieed ziri kasɛtib ye ba ma'aa ziil Yesu, ka kʋ o.

60 Amaa ba pʋ nyaŋi nyɛ linɛ tu'al baa yinne, hali baa ziri kasɛtib bɛdegʋ la'am ma'aa ziri tis o la.

Li nya'aŋ la ka nidib ayi' duoe

61 zi'en ka yɛl ye, “Dau nwa' daa yɛl ye, o na tun'e nwa'ae Wina'am Pʋ'ʋsim Yir la, ka lɛn nɔk daba atan' mɛɛ li naae.”

62 Ka maanmaan kpɛɛm la duoe zi'en, ka bu'os Yesu ye, “Fʋ kʋ lɛbis

si'el nɛ ban yɛt si'em wʋsa tisidif laa?”

63 Amaa ka Yesu pʋ lɛbis si'ela.

Ka maanmaan kpɛɛm la lɛm pian'ad tis Yesu ya'as ye, “Pɔɔm nɛ Wina'am onɛ vʋe la, ka yɛli ti, fʋ ya'a anɛ Kristo onɛ an Wina'am Biig la.”

64 Ka Yesu lɛbis o ye, “Fʋnɛ yɛl ala.” Amaa m yɛti ya ye, “Lin pin'il zina zaŋi kɛn sa, ya na ti nyɛ Ninsaal Biig la ka o zin' Wina'am onɛ sʋ'oe paŋ la datiuŋ ka kenna nɛ saŋgbana.”

65 Ka maanmaan kpɛɛm aaɛn o mɛŋ fuud, ka yɛl ye, “Fʋ tʋ' Wina'am. Ti pʋ lɛm bɔɔd ye sɔ' lɛn di kasɛt ya'asɛ. Ya pʋn wʋm on tʋ'ʋd Wina'am si'em la.

66 Ya tɛn'ɛsid ye bɔ?”

Ka ba lɛbis ye, “O sʋ'ʋm nɛ kum.”

67 Ka ba tʋbis nintɔɔndi mad o nindaa, ka nwɛ' o nɛ kpisinkpila. Ka

sieba nwɛ' o tampian'as

68 ka yɛl o ye, “Fʋn Kristo, baŋim onɛ nwɛ'ɛf la.”

Pita ki'is Yesu la yɛla

(Mak 14:66-72; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18, 25-27)

69 Ka Pita daa zin' zakin la, ka bipuŋ kɛɛn o san'an na yɛl o ye, “Fʋ mɛ

daa bɛnɛ nɛ Yesu, onɛ yi Galile la.”

70 Ka o ki'isi ba wʋsa tuon ka yɛl ye, “Man zi' fʋn yɛt si'el laa.”

71 Ka o yi yaŋirin ka bipuŋ sɔ' lɛn nyɛɛ o, ka yɛl banɛ bɛ anina la ye,

“Oŋa mɛ daa bɛ nɛ Yesu, onɛ yi Nazaret la.”

72 Ka Pita ki'is ya'as, ka pɔ ye, “M zi' oo.”

73 Ka li niŋ bi'ela, ka banɛ zi'e la li'el Pita ka ye, “Amɛŋa, oŋa anɛ Yesu

nid yinne, bɔzugɔ o pian'ad viig o gbin.”

MATEO 26–27

74 Ka Pita pin'ili pɔɔd, ka kaanb, kaanb bɛ'ɛd tis o mɛŋ ye, “Man zi' dau nwaa.” Saŋkan la ka nɔraug kaas.

75 Ka Pita yʋ'ʋn tiɛn Yesu sa yɛl si'el la ye, “Fʋ na ki'is nɔɔr atan' ye, fʋ zi' ma, ka nɔraug nyaan kaas la.” Ka o yi yiŋi kum hali bɛdegʋ.

MATEO 27

Ba mɔr Yesu keŋ Pailet san'an

(Luk 23:1-2; Jon 18:28-32)

27

† Ka bɛog nie ka maanmaannib kpɛɛmnam nɛ kpɛɛmnam wʋsa gban'e nɔɔr yinne ye ba kʋ Yesu.

2 Ba da lɔɔ o mɔri keŋ Pailet onɛ an Gɔmena la san'an.

Judas kum la yɛla

(Tʋm 1:18-19)

3 Ka Judas onɛ zam Yesu la nyɛ ka ba gban'e o lɔ ye ba kʋ o la, ka o sʋnf san'am ka o mɔr anzurifa ligidi pistan' la lɛbi tis kpɛɛmnam la

4 ka yɛl ye, “M tʋm taal nɛ man zam ninkanɛ pʋ tʋm bɛ'ɛdɛ ka ba ye ba kʋʋ o la.”

Ka ba yɛl ye, “Ti ba'a kae. Li anɛ fʋ zugin yɛl.”

5 Ka Judas lɔb ligidi la bas ka keŋ yul o mɛŋi kpi.

6 Ka kpɛɛmnam la zaŋ ligidi la ka ye, “Li anɛ ziim ligidi. Li pʋ nar ka ti zaŋi gɛndig Pʋ'ʋsim Yir ligidi nii.”

7 Ka ba gban'e nɔɔr yinne ka nɔk ligidi la da' onɛ ya'abid pɔɔg ye ba mɔri mum saam.

8 Hali la'an nɛ zina ba kpɛm buon zin'ikan la ye Ziim Pɔɔg.

9 Ka li kɛ ka Jeremia onɛ an Wina'am nɔdi'es la da sɔb si'el la sid niŋ sida ye, “Ba nɔk anzurifa ligidi pistan', ka li anɛ Israel dimi da gban'e ye ba da' o si'em la.

10 Ka zaŋi da' onɛ ya'abid pɔɔg la, nwɛnɛ Zugsɔb la yɛlim si'em la.”

Yesu bɛ Pailet tuon

(Mak 15:2-5; Luk 23:3-5; Jon 18:33-38)

11 Ka Yesu zi'e Gɔmena la tuon ka o bu'os o ye, “Fʋnɛ an Jew dim na'ab laa?”

Ka o lɛbis o ye, “Ɛɛn, fʋnɛ yɛl ala.”

† 27:1 Mak 15:1

¹² Maanmaannib kpɛɛmnam nɛ teŋ la kpɛɛmnam la yɛl ye o niŋ si'elnam ka li an tʋʋmbɛ'ɛd. Ka o pʋ lɛbis si'ela.

13 Ka Pailet yɛl o ye, “Fʋ pʋ wʋm ban yɛl si'el wʋsa ziilif laa?”

14 Ka o pʋ lɛbis si'el si'ela, ka li lidig Gɔmena la hali.

Ba kʋʋs ye ba kʋʋm Yesu

(Mak 15:6-15; Luk 23:13-25; Jon 18:38-39)

15 Li da anɛ Gɔmena la malʋŋ ye Kum Maliak Gaadʋg di'ema tiɛnr daar, nidib la na gaŋ sanrega nid yinne ka Gɔmena la yis o bas.

16 Saŋkan la, ba da mɔr nimbɛ'og onɛ ka nidib bɛdegʋ mi' o ka o bɛ sanrega ni, ka ba buon o Barabbas.

17 Ka nidib la la'as bɛdegʋ na, ka Pailet bu'osi ba ye, “Anɔ'ɔn ka ya bɔɔd ye m basɛ, Barabbas bɛɛ Yesu onɛ ka ba buon Kristo la?”

18 Pailet da baŋ ye li anɛ nɛnnim yɛla ka ba gban'e Yesu.

19 Ka Pailet zin'in sariakadib zin'igin la, ka o pu'a tɔlim labaar na yɛl o ye, “Yisimi fʋ nu'ug pʋpielim daan la ni, ka man sa zaansimi o yɛla yʋ'ʋŋ ka li daam man bɛdegʋ.”

20 Amaa ka kpɛɛmnam la nyaŋi kɛ ka nidib la yɛl Pailet ye, o basim Barabbas, ka kʋ Yesu.

21 Ka Gɔmena la lɛm bu'osi ba ya'as ye, “Nidib ayi' nwa', ya bɔɔd ye m

bas anɔ'ɔnɛ?”

Ka ba lɛbis ye, “Barabbas.”

22 Ka Pailet bu'osi ba ye, “Ya ye m niŋ Yesu, on ka ba buon Kristo la

wala?”

Ka ba wʋsa tansi yɛl ye, “Kpan'am o dapuudir zugʋ kʋ.”

23 Ka o bu'osi ba ye, “O tʋʋmbɛ'ɛd an bɔ?”

Ka ba lɛn tansid bɛdegʋ ye, “Kpan'am o dapuudir zug, kpan'am o

dapuudir zug.”

24 Ka Pailet nyɛ ka o kʋ nyaŋi niŋ si'el la ka tʋkpiidʋg duod bɛdegʋ la, ka o nɔk ku'om pie o nu'usi ba wʋsa tuon ka yɛl ye, “Mam ba'a kae dau kaŋa kʋʋb yɛla nii. Li anɛ ya yɛla.”

25 Ka nidib la lɛbis ye, “O kʋʋb la yɛla dɔl tinam nɛ ti biis.”

26 Ka o bas Barabbas n tisi ba, ka kɛ ka ba bʋ' Yesu nɛ kpa'asa ka nɔk

o tis ye ba kpa' o dapuudir zug.

Soogianamɛ la'ad Yesu la yɛla

(Mak 15:16-20; Jon 19:2-3)

27 Ka Gɔmena la soogianam mɔr Yesu kpɛn' Gɔmena la yin ka ba wʋsa la'asi gilig o,

28 ka yɛɛg o fuug ka yɛɛl o fuzɛn'ug,

29 ka maal gɔn'ɔs zupibigi pid o ka nɔk dansaari niŋ o datiuŋ nu'ugin, ka la'ad o yɛt ye, “Naa, Jew dim na'aba!”

30 Ka tʋbis nintɔɔndi mad o, ka nɔk dansaari nwɛ' o zug.

31 Ka ban yaal o naae la, ka yɛɛg fuug la ka lɛbis o mɛŋ fuudi yɛɛl o, ka mɔr o keŋ ye ba kpa' o tabil dapuudir zug.

Ba kpa' Yesu dapuudir zug

(Mak 15:21-32; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27)

32 Ban daa yit la, ka nyɛ dau onɛ yi Sairene teŋin, ka o yʋ'ʋr buon Simon, ka ba mugus o ye o zi dapuudir la.

33 Ka ba paae zin'isi'a ka li yʋ'ʋr buon Golgota, li gbin anɛ zunwana zin'ig.

34 Ka ba nɔk daam gɛndig nɛ bʋntɔɔgʋ tis o ye o nu. Ka o lɛmmi li ka zan'as nuub.

35 Ka ba kpa' o dapuudir zug ka nɔk o fuudi maal bʋgʋlʋm-bʋgʋlʋm pʋdigi tisi ba mɛŋ, 36 ka yʋ'ʋn zin' gɔsid o.

37 Ka ba sɔbi tabil o zug baba yɛl kan zug ka ba kpa' o la ye, “Oŋa an Yesu, onɛ an Jew dim na'ab la.”

38 Ka ba mɛ kpa' na'ayiis ayi' kpi'el Yesu, ka yinne bɛɛ o datiuŋ ka oŋa la bɛɛ o dagɔbʋg.

39 Ka banɛ gat anina baba ka nyɛɛ o la lɔbidi ba zut ka tʋ'ʋd o yɛt ye,

40 “Fʋnɛ ye fʋ na nwa'ae Wina'am Pʋ'ʋsim Yir la ka lɛm mɛɛ li daba atan' pʋʋgin laa? Alaa faanmi fʋ mɛŋ. Fʋ ya'a sid anɛ Wina'am Biig fʋn naanim dapuudir la zugʋ sig na.”

41 Ala mɛn ka maanmaannib kpɛɛmnam nɛ gbauŋmi'idib nɛ kpɛɛmnam sieba la'ad o yɛt ye,

42 “O sʋŋid sieba, ka lɛɛ kʋ nyaŋi sʋŋ o mɛŋa. O ya'a anɛ Israel dim na'ab, alaa o sigim dapuudir la zug nannanna na, ka ti nyaan niŋ o yadda. 43 O niŋ Wina'am yadda ye o anɛ sida sɔb, ka Wina'am ya'a nɔŋ o, on faanm o nannanna, bɔzugɔ o ye o anɛ Wina'am Biig.”

44 Ka na'ayiis banɛ ka ba kpa' kpi'el o la mɛ tʋ'ʋd o ala.

MATEO 27

Yesu kum la yɛla

(Mak 15:33-41; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30)

45 Nintaŋi ti bul la, ka zin'ig la wʋsa lieb liki ti paae zaamnɔɔr, kɛrefa atan' saŋa.

46 Saŋkan la ka Yesu tans nɛ kʋkɔtita'ar ye, “Eloi, Eloi, lamma sabaktani.” Li gbin anɛ ye, “M Wina'am, m Wina'am, bɔ ka fʋ basi ma?”

47 Ka banɛ zi'e kpi'e anina ka wʋmi li la sieba yɛl ye, “Dau la buonnɛ

Elaja.”

48 Ka yinne zɔ keŋ zaŋ sappʋ lɔs danmi'isʋgʋn niŋ kikan'ar zugin tis o ye o nu.

49 Ka bama la yɛt ye, “Ti gu'usim ka gɔs ye Elaja na kena sʋŋ o, bɛɛ?”

50 Ka Yesu tans nɛ kʋkɔtita'ar ka nyaan kpi.

51 Ka fuug linɛ bɛŋ Wina'am pʋ'ʋsim dɔɔg zin'is ayi' la aaɛn li zugin hali ti paae teŋin, zin'is ayi'. Ka teŋ dam, ka tampiins nwa',

52 ka yaad yɔ'ɔs ka pʋpielim dim bɛdegʋ banɛ daa kpi la vʋ'ʋg kumin, 53 ka yi yaadin la na. Ka Yesu vʋ'ʋg kumin la, ka ba kpɛn' Jerusalem ka nidib bɛdegʋ nyɛɛ ba.

54 Ka soogianam nɛ ba kpɛɛm banɛ zi'e gur Yesu la nyɛ ka teŋ la dam la, nɛ linɛ naam la, ka dabiem kpɛn' ba hali ka ba yɛl ye, “O sid anɛ Wina'am

Biig.”

55 Ka pu'ab bɛdegʋ banɛ yi Galile daa sʋŋid Yesu la dɔlli kena zi'e lallisa gɔsid o.

56 Ba sieba anɛ Mɛɛri Magdalen nɛ Mɛɛri onɛ an Jemes nɛ Josef ma la, nɛ Zebedee biis la ma.

Ban mum Yesu si'em la yɛla

(Mak 15:42-47; Luk 23:50-56; Jon 19:38-42)

57 Ka zaam ma'ae ka dau sɔ' paae na ka o yʋ'ʋr buon Josef onɛ yi Aramatea na, o anɛ kpan'a ka lɛn an Yesu nya'andɔl,

58 ka kɛn Pailet san'an na sɔs o ye o tis o suor ka o zaŋ Yesu niŋgbiŋ la keŋ mum. Ka Pailet bas nɔɔr ye ba tisim o.

59 Ka Josef zaŋ kum la vilig nɛ pien pielig,

60 ka mum kum la, on Josef mɛŋ yapaalig kanɛ ka ba kpi'a tampiingi maal la. Ka bilig kugtita'ari ligil yaʋg la nɔɔr.

61 Mɛɛri Magdalen nɛ Mɛɛri sɔ' da zin' anina kpa' yaʋg la.

MATEO 27–28

Banɛ gur yaʋg la yɛla

62 Daar kan la ka Jew dim ti'ebidi ba Vʋ'ʋsʋm Daar yɛla. Vʋ'ʋsʋm Daar kanɛ pin'in daakan zaam la, ka maanmaannib kpɛɛmnam nɛ Farisii dim la'as Pailet san'an na

63 yɛl o ye, “Naa, ti tɛnr ye dama'a sɔb la daa nan vʋe la, o daa yɛl ye, ‘M na vʋ'ʋg kumin daba atan' daar.’

64 Dinzugɔ basim nɔɔri tisi ba ka ba gur yaʋg la sʋ'ʋŋa ti paae daba atan' la, ka li ya'a ka' ala o nya'andɔlib la na zu kum la keŋ, ka ma' nidib ye o vʋ'ʋg kumin, ka dama'a kaŋa nwa' yʋ'ʋn na gaad yiigin la.”

65 Ka Pailet yɛli ba ye, “Ya mɔr soogianam banɛ gur, kɛl ka ba gur yaʋg la ka sɔ' kʋ nyaŋi kpɛn' wʋʋ yanamɛ na bɔɔd ye li an si'em la.” 66 Ka ba keŋ niŋ ala, zanbil kugir la ka kɛ ka soogianam guri li.

MATEO 28

Yesu n vʋ'ʋg kumin la yɛla

(Mak 16:1-8; Luk 24:1-12; Jon 20:1-10)

28

Ka Jew dim Vʋ'ʋsʋm daare gaad la, Alasid daar bɛkɛung, ka Mɛɛri onɛ an Magdalen nɛ Mɛɛri sɔ' isigi keŋ ye ba kaae yaʋg la.

2 Ka teŋgbauŋ dam hali, bɔzugɔ Zugsɔb maliak da yi arezana sig na bilig kugir la, ka kɛ yaʋg la nɔɔr, ka zin' kugir la zug.

3 Ka o nindaa nyɛɛn wʋʋ sa-ian'asʋg nɛ. Ka o fuug pɛlig hali nyain.

4 Ka dabiem kpɛn' banɛ gur yaʋg la. Ka ba kirid ka ga'aŋi nwɛnɛ ba kpinɛ.

5 Ka maliak yɛl pu'ab la ye, “Da zɔti dabiem, bɔzugɔ m mi' ye ya bɔɔdnɛ Yesu, on ka ba daa kʋ la.

6 O ka' kpɛlaa. O vʋ'ʋgya nwɛnɛ on daa yɛl si'em la. Kemi na gɔs ban daa digil o zin'isi'a la.

7 Kemi tɔ'ɔtɔ yɛl o nya'andɔlib la ye, o vʋ'ʋgya ka bas kum. O na dɛŋi ya tuonnɛ keŋ Galile teŋin. Anina ka ya na nyɛɛ o. Li anɛ amɛŋa ka m yɛti ya.”

8 Ka pu'ab la duoe yaʋgʋn la ken nɛ dabiem amaa ka lɛɛ mɔr sumalisim bɛdegʋ ka ken tɔ'ɔtɔ ye ba yɛl o nya'andɔlib la.

9 Li pʋ yuugɛ ka Yesu tʋ'ʋsi ba pʋ'ʋsi ba. Ka ba kena igin o tuonnɛ pʋ'ʋs o.

10 Ka Yesu yɛli ba ye, “Da zɔti dabiem. Kem yɛli m ba'abiis la ye, ba kem Galile teŋin, ka ba na nyɛɛ ma anina.”

Banɛ gur yaʋg la yɛl si'el

11 Ka ban daa wa'ae la, soogianam sieba banɛ gur yaʋg la lɛb tempʋʋgin la yɛl maanmaannib kpɛɛmnam la linɛ naam wʋsa.

12 Ka ba la'as nɛ kpɛɛmnam sieba gban'e nɔɔr yinne ka tis soogianam la ligidi bɛdegʋ,

13 ka yɛli ba ye, “Yɛlimi nidib la ye o nya'andɔlib la kenɛ yʋ'ʋŋ na ka ya gbisid ka ba zu niŋgbiŋ la.

14 Ka gɔmena la ya'a wʋm nɛ'ɛŋa ti na maal suor ka ya yi yɛla ni.”

15 Ka soogianam la di'e ligidi la ka tʋm wʋʋ ban yɛli ba si'em la. Ka labakaŋa yadigi gilig Jew dimin ti paae nannanna nwa'.

Yesu nie o mɛŋ o nya'andɔlib san'an la yɛla

(Mak 16:14-18; Luk 24:36-49; Jon 20:19-23; Tʋm 1:6-8)

16 Ka nya'andɔlib pii nɛ yinne la keŋ Galile dʋ zuokanɛ ka Yesu daa yɛli ba ye ba keŋ la.

17 Ka ban nyɛɛ o la, ba igin o tuonnɛ na'as o, amaa ka sieba bi'es o.

18 Ka Yesu li'eli ba san'an ka yɛli ba ye, “M di'e paŋ kanɛ bɛ arezana nɛ dunia ni wʋsa.

19 Dinzugɔ kemi nidib buudi wʋsa ni, ka kɛ ka ba liebi m nya'andɔlib. Sʋʋmini ba Wina'am ku'om nɛ Ba' la yʋ'ʋr zug nɛ Biig la yʋ'ʋr zug nɛ Siig Kasi la yʋ'ʋr zug.

20 Ka pa'ali ba m nɔɔr kan wʋsa ka m tisi ya la, ye ba siaki li. Baŋimi ka m na bɛ nɛ ya saŋa wʋsaa ti paae dunia naar.”