Russia-ukraine tanp la yela

Russia nɛ Ukraine zaba la yɛla. Nɔɔyinne bɛɛ bɛlim sʋ` ka’e Russia nɛ Ukraine tɛnsʋg. Tɛɛns ayi bama bɛnɛ tanp ni din nɔk sa`kanɛ ka Russia bʋʋg Crimean peninsula Fulunfuug nwadig yʋma tusapisi nɛ pii nɛ anaasi (February 2014), ka Russia sʋ’ʋg zabzabidib lusa nɛ Donbas mɛɛsa Sigsaa nwadig yʋma tusapisi nɛ pii nɛ anaasi (May 2014). Din dɔlis Ukraine dim burikinnim lʋgʋr(Revolution of dignity) da bɛ Fulunfuug nwadig yʋma tusa tusapisi nɛ pii nɛ anaasi (February 2014), Ukraine tɛŋ kani ka ba buon ye Cremean peninsula la da pɛ’ɛlɛ nɛ Russia la`gimanam, ka nya’a` ka Russia dim faane paas ka li pʋ dɔl suorɛ, ka banɛ sʋ’ʋŋid Russia la ye ba pʋd3ʋg tɛŋ la kpɛ’ɛs Russia la`gimanam ye ba bʋʋgi nɛ tɔɔg n sʋ’ʋg Russia ya-nya’aŋ; nɛ’ɛnam wʋsa anɛ Russia nɛ Ukraine tanp la pin’ilʋg. Zaba usʋgʋr la na’am 24 February, 2022, Russia zʋ’ʋgi bʋʋl Ukraine tʋtɔrʋg n lɔ’ɔg ba tuon na, bɔɔd ye Ukraine kʋ’ʋgi ba bɛlim nɛ Russia.

Soviet lʋgʋr la da kɛnsig 1991, tɛŋbanɛ yʋ’ʋn da di’e li la da bɛnɛ dataadʋg ni amɛŋa. 1990 pin’ilʋg la, na'anya’adip yʋ’ʋn da sʋ’ʋgnɛ Ukraine wada la wʋsa ye ba na kɛ’ ka tɛŋ la nan bɛɛ ba mɛŋ nyadi, ka tɛŋ sia wada yʋ’ʋn da kɛna, dinɛ na kɛ ka li an sʋ’ʋŋa nɛ nɔɔr yinne nɛ European lʋgʋr (EU) bɛɛ Russia bɛɛ wada bɛda sieba.

Tɛns ayi bama bɛlim yʋ’ʋn da anɛ taawae Ukraine 2014 gɔmna tiakir la, dinɛ da dɔl nɛ Russia da kɛŋɛ bʋʋgi faae Ukraine Crimeala, nɛ tanp kanɛ da bɛ Donbas, dinɛ ka Russia sʋ’ʋg Donetsk tɛŋdim nɛ Luhansk tɛŋdim banɛ zabid onɛ ye o sʋ’ʋgi li laa. Zab ka`a ku’ gaad nidib 13,000, yʋma 2020 pin’ilʋgʋn ka mɛn zi pɔ’ɔgʋr n yi ya-tuona dim n tis Russia dim na. Nɔɔr yinne nam la’asʋg bɛdigʋ sa’am ya ka arezak zin’igin wʋsa kɛns. Dinɛ nɔk 2021 nɛ 2022, Russia la`gimanam faaenɛ Ukraine tʋtɔrʋg ka li an mugusʋg ye sɔ’ da li’el o tiraan sa’anɛ, ka gʋ’e ba bɛlim la wʋsa dinɛ kɛ ka Russia dim bʋʋg tɛŋ la wʋsa. Ukraine kɛsig ban nɛ Russia dim bɛlim la bas bigisid dinɛ ka Russia dim maal la ka’e sʋ'ʋm. Tɛnpʋʋd la Pɛ’ɛlɛ nɛ Russia yuda nɛ ba zabina bigisid ye ban nɛ Russia dim pʋ lɛm mɔr hanbɛ baa biela. March 2023, wada dɔɔg la tis nɔɔr ye bʋndine wʋsa mɔr Russia yʋ’ʋr wʋsa pʋ lɛm tʋma.