Ohene Djan Ba da dʋ’a o nԑ yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisinԑ anaasi la ni yiiga nwadig la dab pisinԑ awai daar ka o da kpi Yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnii nԑ ayͻpͻi la ni nwadisa atan la ni dab pisinԑ ayuobu. O da anԑ kpԑԑm Ghana bͻͻl nwԑ’ԑdiben. Ohenԑ Djan da an Ghana nid yiiga minister of sports bԑ Central Organisation of Sports (COS) ka da lԑm anԑ vice president tis Confederation of African Football.[1]

Ohene Djan
human
Sex or gendermale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameOhene Dɛmisim gbɛlima
Date of birth20. century, 29 Yʋʋmpaal/Nwadisayi 1924 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthAburi Dɛmisim gbɛlima
Date of death26 Dɔnwalig/Nwadisanaasi 1987 Dɛmisim gbɛlima
Place of deathNsawam Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationfunctionary, sports executive Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the 1st Parliament of the Gold Coast Dɛmisim gbɛlima
Educated atAccra Academy, Accra Academy Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristian Dɛmisim gbɛlima

On sin’iŋ si’em nԑ o sakur yԑla

dɛmisim gbɛlima

Ba da dʋ’a o nԑ Yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisinԑ anaasi la ni yiiga nwadig la dab pisinԑ awai daar, o duadib da anԑ Mankrado Kwafo Kraba onԑ paasa ayi la nԑ Aberewatia Juliana Yaa Amponsah Otoo alias Yaa Gyinae. Ba babayi la yitnԑ Aburi, Eastern Region. O da pinli keŋ sakur nԑ Aburi Presbyterian Primary School nԑ Aburi Methodist Boardiŋ School. On da naae anina la ka keŋ Accra Academy ya’as ka da naae anina yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnaasi nԑ atan la ni.[2][3]

On sin’iŋ si’em nԑ o tʋʋma yԑla

dɛmisim gbɛlima

On da naae secondary school la ka dͻli o saami tumid cocoa tʋʋma. O da tʋmnԑ o saam nԑ yʋʋm yinnԑ ka bas ka keŋ civil service an second division clerk. O saam ban’s yԑla da ke ka o bas o tʋʋma la yʋma tusir nԑ kͻbʋswai nԑ pisnaasi nԑ awai la ni ka lԑbi o saam tʋʋma la ni.

Yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu ka o da kilim CPP nid, party kani ka Kwame Nkrumah da an gͻmina yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ yinni la kԑŋi paae yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ ayuobu da maal. Yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ yinnԑ vͻͻtʋg saŋa ka o da zi’en CPP ni ka ba da gaŋi o yԑ o an Member of Legislative Assembly ntis Akuapem-Nԑw Juaben on da nyaŋi gaad Edward Akufo Addo vͻt ban pinnԑ ayi yit vͻt ban piswai nԑ ayͻpoi la.

Parliament ni, ba da gaŋ Djan yԑ o an Deputy Minister of Finance. O da bԑ office kan nii keŋ paae yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ anaasi on da bas parliament nԑ ligidi fiin  pian.ad ka ba da pian’a ziili o.[4][5]

Yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ ayͻpoi nwadisa awai la ka ba da vͻͻt Djan yԑ o an Genԑral Secretary tis nԑ Ghana Amateur Football Association (GAFA). O tʋʋm kaŋa nwa saŋa da gat Richard Akwei naasi sͻb onԑ an council nidib Accra ka da an kpԑԑm Football ni sankani ka Ghana da nam an Gold Coast la yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ ayi hali nԑ yʋʋm bani gaad. Djan da sin’iŋ Ghana Nation Team kani an Black Stars, ka da nͻki li la’as nԑ FIFA yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ anii nԑ CAF yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobʋ. O da mukidnԑ yԑ o nyԑ sʋŋiri tis Ghana FA Cup yiiga dim la Merrs R.R. Hardiŋ ni, nԑ company si’eba. O da nyaŋi mͻr Coach George Ainsley nyi zin’siana yԑ o bԑ national team la ni yuum kan. Yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnu nԑ anii o da lԑm nyaŋi organize yiiga national league ka Ghana naan kilim di mԑŋ teŋ gʋn yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu yiiiga dabisir nwadisa ayͻpͻi la ni.

Yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nwadisa ayͻpͻi la ni ka Ghana yiiga gͻmina Dr. Kwame Nkrumah da dʋ’ʋs Djan yԑ o an Director of Sports, bͻͻl wʋsa kpԑԑm Ghana teŋbaŋ. Onԑ da an kpԑԑm Central Organisation of Sports (COS) paal kani ka di yʋ’ʋr yʋn an Ministry of Youth and Sports (Ghana) la. Djan da bas GAFA ban da dʋ’ʋsʋ agͻla la yԑla amaa o da nan kpԑn tumnԑ di Genԑral Secretary tʋʋma.

Djan girima da kpԑn nͻbigidnԑ zin’is wʋsa. O da muki suŋ ka Ghana paam suor yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ atan African Cup of Nations dinni ka Black Stars da di (hali ka Black Stars da lԑm keŋ tuoni di cup la Tunisia yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ anu Djan saŋa). O da yԑli Nkrumah yԑ o tis cup bani ka ba buon yԑ CAF Champions League la. Ba da keŋ CAF di’ema la’asig Addis Ababa ka o di’e onԑ paasa ayi nyaŋi gͻsi bͻͻl yԑla ka ba da gaŋ o yԑ CAF president Ydnekatchew Tessema Ethiopia yaa kai onԑ bԑ, yʋma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ atan la ni yiiga nwadig la yiiga dabisir. Babayi nwa da tʋmidnԑ ka CAF president bԑ Egypt ka o yʋ’ʋr an Abdel Aziz Moustafa gͻsi li wʋsa. Li yʋʋm kani gaad la ka ba da gaŋ Djan paas FIFA Executive Committee kani yʋn an FIFA Executive Council la. Sir Stanley Rous da an FIFA president sankan ka da nyԑ Djan ka o an onԑ mi bͻͻll nwԑ’ԑb zin’ig wʋsa.[6]

Ghana da maal nԑ silver medal yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu summer Olympics kati’waanԑ Clement Quartey onԑ da Africa wusa yiiga da die Olympic medalist.[7][8] Ghana mԑ da an teŋ kani di medals nam bedigu yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ ayi British Empire and Commonwealth Games ni.

Djan da moor yam kani na naŋi ti’as sienam Nkrumah gomena saŋa la ka National Liberation Council da kadu nidibin laasig. Sogia bani da faa’e naam yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ ayuobu la da ke ka o ko’iŋ o babir FIFA Executive Committee nԑ CAF ni wusa. Di da ke ya ka o paŋ wusa yuun naad ka o yun an ball politics nwԑ’ԑd.[9]

1966 FIFA world cup zan’asʋg

dɛmisim gbɛlima

Yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ anaasi FIFA da gba’e nԑ yԑ team nam piinԑ ayuobu la na an Europe team nam piiga lam nԑ Eŋland lokani ka ba da yԑ ba nwe' la , Latin American nama anaasi (South America) team nԑ team yinni Central America nԑ Caribbean soolim.  Di da kpelimnԑ zin’ig ayinni nԑ teŋbana atan la: Africa, Asia nԑ Oceania na zab. Nwadik yinni ni ka Ohenԑ Djan nԑ FIFA nid yinni da zans.

O da tis nԑ labaari nyԑl FIFA yԑ ba gbaar la pu di’ee ka li ani sunr saaŋ. Ohenԑ Djan da yԑl FIFA yԑ ba maligim gba’e gbaar la ka di pu nar ka Afro-Asia dim namisi zamisi ba ball nwe'eb ka mi nwe’eb kaba yԑt yԑ ba moor slot ayinni.

Tessema da dol Djan ka ba moor yԑlig nwa yi Africa kiŋ tis FIFA, ka yԑti ba yԑ ball Africa nwa ni nobigidnԑ yuum wusa, dinzuk ban mukid yԑ ba maal dinni na suŋi ba meŋ la na niŋ zaalim. FIFA da nwe  yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisyuobu nԑ ayuobu FIFA World Cup ka pu paas African. North Korea da di ka maal malisim bedigu anina. Portugal Eusebio onԑ ka ba da dua o Mozambique da an onԑ da di goal nami gaad so wusa.

Ban da naae la FIFA da gbaenԑ yԑ Africa na nwe noor ayinni ba yaa ti lem mor World Cup Mexico. Zina Africa team nam la yun nwԑ’ԑd nԑ nԑ World Cup slot nama anu.[10]

O nya’aŋ yԑla

dɛmisim gbɛlima

Ghana zin’ig kani ka ba nwԑ’ԑd ball Accra Sports Stadium la da putnԑ o yuurin yԑ li tenr on maal siel teŋ nwa ball yԑla la.[11]

O da kpi nԑ yuma tusir nԑ kͻbuswai nԑ pisnii nԑ ayͻpoi la nwadisa atan dab pisinԑ ayuobu daar.[12]

  1. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/artikel.php?ID=73764
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Ohene_Djan#cite_note-2
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Ohene_Djan#cite_note-3
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Ohene_Djan#cite_note-4
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Ohene_Djan#cite_note-5
  6. https://amp.pulse.com.gh/sports/more/did-you-know-meet-the-ghanaian-who-became-caf-vice-president-54-years-before-kwesi-nyantakyi-id6655372.html&ved=2ahUKEwjOjaXIpYTdAhVLIcAKHbhtCOQQFjAGegQIBBAB&usg=AOvVaw3WR096EWGkIvn85DKUFdDY&ampcf=1
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Ohene_Djan#cite_note-7
  8. https://en.wikipedia.org/wiki/Ohene_Djan#cite_note-8
  9. https://amp.pulse.com.gh/sports/more/did-you-know-meet-the-ghanaian-who-became-caf-vice-president-54-years-before-kwesi-nyantakyi-id6655372.html&ved=2ahUKEwjOjaXIpYTdAhVLIcAKHbhtCOQQFjAGegQIBBAB&usg=AOvVaw3WR096EWGkIvn85DKUFdDY&ampcf=1
  10. https://www.graphic.com.gh/features/features/let-s-give-ohene-djan-his-due.html
  11. https://books.google.com/books?id=KAhyGA6o-MsC&dq=ohene+djan+stadium+named&pg=PA2
  12. https://amp.pulse.com.gh/sports/more/did-you-know-meet-the-ghanaian-who-became-caf-vice-president-54-years-before-kwesi-nyantakyi-id6655372.html&ved=2ahUKEwjOjaXIpYTdAhVLIcAKHbhtCOQQFjAGegQIBBAB&usg=AOvVaw3WR096EWGkIvn85DKUFdDY&ampcf=1