Ako Adjei (17 June 1916 – 14 January 2002), anɛ Ghanaian statesman, politician, lawyer nɛ journalist. O da pɛ'ɛs United Gold Coast Convention la ni ka an tuongatib la nid yinne bani da mʋk ka Ghana paam a-sʋ'ʋm-mɛŋi yi Britain la ni, lʋgʋr kani ka ba buon ye The Big Six la. O da anɛ Ghana dim saam yinne onɛ da tʋm nɛ nimmua tis Ghana pre-independence saŋa la. Adjei da an Mp bɛ Convention People's Party nya'ad bɛ 1954 ka bɛ ministerial offices ti paae 1962 an Minister for Foreign Affairs dinɛ ka ba da ma' tis o ye onɛ da sʋ'e ka Kulungugu bɔmb la da bɔmb la[1].

Adjei Kojo
human settlement
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityGreater Accra Region Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location5°41′7″N 0°3′56″E Dɛmisim gbɛlima
Map

Onɛ ka ba da du'a o bɛ Adjeikrom la, teŋkpɛŋ kani bɛ Akyem Abuakwa babir la, Ako Adjei kɛŋi o tertiary sakur bɛ United States nɛ United Kingdom. Onɛ da kɛŋi o sakuri bɛ na'asaatɛŋ la, o lɛb yin ma ye o pɛ'ɛs Gold Coast zaba ye ba paam a-sʋ'ʋm-mɛŋ la, ka pɛ'ɛs United Gold Coast Convention (UGCC) an onɛ pɛ'ɛsi pin'il. Ako Adjei da anɛ onɛ nɔk Kwame Nkrumah kpɛn'ɛs Ghana pɔlitiks dinɛ ka o da nɔk o bigisi tis Organising Secretary tis UGCC la[2].

Dɔlisid Ghana a-sʋ'ʋm-mɛŋ la nii, Ako Adjei tʋm bɛdigʋ pɛ'ɛsnɛ onɛ da an yiiga Minister for Interior and Justice tis teŋgbaʋŋ baalʋg la, Ghana. O da lɛm an Ghana yiiga Minister of Foreign Affairs dinɛ ka kpɛŋ la da tiaki yi Minister for External Affairs kɛŋ Minister for Foreign Affairs bɛ May 1961 ni. Ako Adjei pɔlitikal bɛllim anɛ ye bani da ye o bɔɔd ye o kʋ zugdaan Kwame Nkrumah da bɛ Kulungugu bɔmb mɔɔr dinɛ da maal 1962 la ni.

Banɛ da yɔ'ɔg o 1966 ni la, Ako Adjei bɛ o bɛllim wʋsa bɛnɛ kani an baanlim nɛ sʋnsa'aŋ. Ba da pʋ lɛm nyɛt o bɛɛ wʋmi o pian'ad bɛ Ghana national and political bɛlim nii. O da bas si'el wʋsa ye gɔsid buudi nɛ o tʋʋm kani da an legal practitioner la. 1992 ni o yis Mr. George Grant vʋm yɛla tis Ghanaian businessman. 1997 ni o da paam Order bɛ Star of Ghana award – piinɛ kani bɛ agɔla gaad piininam wʋsa bɛ Republic of Ghana, nɛ onɛ paas ka Ghana paam a-sʋ'ʋm-mɛŋ la. Ako Adjei kpinɛ ban'abili nwɛ' o la dinɛ da maal bɛ 2002 la[3].

O mɛŋ yɛla

dɛmisim gbɛlima

Ako Adjei da dinɛ Theodosia Ako Adjei (née Kote-Amon) ka ba da mɔr pʋ'asada anaasi. O da anɛ Christian ka bɛ Presbyterian Church of Ghana ni. Onɛ da an Christian la, o da niŋnɛ yada ye ka min' ye Wina'ami mɔr si'el wʋsa yɔnvʋrin ka mɔr bɛogi tisid sɔ' wʋsa dunia nwa ni. "Dinɛ ka ninsaal na maal anɛ o bas o yɔnvʋr tis Wina'am ka Wina'am zaŋ o tʋm o bɔɔdim.

  1. https://www.graphic.com.gh/news/politics/ghana-pays-tribute-to-founders.html
  2. https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/Dr-Ebenezer-Ako-Adjei-An-Appreciation-21921
  3. https://www.modernghana.com/amp/news/1021213/big-six-enduring-lessons-from-the-founding-father.html