Buudi Malima
Buudi malima anɛ dinɛ nɔbigid buudi ka pa’an buudii, an gυn-gun kɔn’ɔb kɔn’ɔb si’em bɛɛ banɛ an buud sieba. Buudi bɛlim nɛ li paŋ anɛ nidib ya’a mi’i ba bundi malima, ba buudi kisυg, ba bundi pood nɛ an si’em ka maanɛ li sυ’υŋa.
Ba’akɔlυg maana anɛ dinɛ ka li malima pυ nie paalυ ka sɔ ’wυsa mi’i li malima, alazaŋ ka vɛɛnsυg daa maal ye li baŋ ba’akɔlυg malima la nɛ maan si’em si’em kusaalin, li kas-kas anɛ Dubug nɛ saam dɔɔddim banɛ bɛ Dagunga nɛ Bulingin bɛ Sabil Sυ’υlum. Li daa anɛ dɔɔdi ayi nwa ka vɛɛnsid la daa gaans maal vɛɛnsυg nwa. O daa gɔs gaans nɛ vɛɛsυg nidib anii di’es labaya nwa maali o tuuma la. Pυ’ab daa anɛ atan’ ka daub mɛ an an. La’abanɛ ka vɛɛnsid la daa nɔki di’es labaya la daa anɛ nɔɔrin bυ’osa. O daa zaŋi taŋaruŋɔ gban’e sɔns sieba.
Vɛɛnsυg nwa gban’ar daa anɛ ye li nyaŋ nies pa’al ba’akɔlυg wa’alυg maana nɛ an si’em kusaalin. Vɛɛnskaŋa pa’al ye ba’akɔlυg anɛ dinɛ ka li tυυma kae na’anaa amaa li dɔlisidi yɛla bɛdigɔ ka nan wa’an bɛɛ maan ba’akɔlυg malima.
Ba’akɔlυg nɛ an si’el
dɛmisim gbɛlimaNidib bɛdigɔ sɔbi ba gbani pian’ad pa’ani ba pυtɛn’ɛra nɛ an si’el kati wa’ae ba’akɔlɔlυg yɛla.
Mam mɛ mali n vɛɛnsa pa’am nidib bɛdigɔ ka ba pa’an ba’akɔlug yɛla nɛ an si’em si’em.
Sieba mɛ maali ba vɛɛnsa pa’an linɛ an ba’akɔlυg, Ba’akɔlυg nɛ yi zin’sia na, li nyɔɔdi nɛ an si’el tisid nidib nɛ li nyɔɔd nɛ an siem tis ba’akɔndim.
Ba’akɔlυg nyɔɔd nɛ an si’el
dɛmisim gbɛlimaAtereburo, (1997) sɔbi o gbauŋ ba’akɔlυŋ yɛla bɛ Garus pian’adi pa’al ba’akɔlυg nyɔɔd nɛ an si’el tisa mɔri sυgid bɛdigɔ tisid sɔ wυsa. Li anɛ linɛ ka ba mɔri gɔɔdi ba yir yɛn ka nimbɛ’ɛd kυ gɔɔsidi ba yir yɛn kanimbɛ’ɛd kυ nyaŋi kpɛn yirim la na daam sɔ. Li kɛt ka nidib paamid arezak, ba na kɛŋ ba’akɔlυg sɔb san’an bu’os sυobanɛ ka ba na dɔlis ka yɛla keŋ sŋa tisiba bɔzugɔ on na min bɛog yɛla ka na nyaŋi pa’al.